ალფრედ სისლეი - გაუბედავი პოეტი მხატვრობაში
იმპრესიონისტების მთელი ჯგუფიდან, სისლეი, როგორც ადამიანი, თითქოს ბურუსით არის მოსილი. სიცოცხლეში სისლეის არ ღირსებია თავისი ღირსებების აღიარება როგორც მხატვარს და პოეტს მხატვრობაში; იგი მხოლოდ სიკვდილის შემდეგ „აღმოაჩინეს“ და ამ აღიარებამ დიდი აღტაცება და დისკუსია გამოიწვია.
***
კორომ, კურბემ, პისარომ, რენუარმა და უწინარეს ყოვლისა, მონემ ბევრი რამ ასწავლეს მას. სისლეის კი არასოდეს არავისთვის არაფერი უსწავლებია, აქედან - მისი განკერძოებულობა ყოველდღიური პრობლემებისაგან, მისი გაუბედაობა სხვათა მიერ ახალშემოღებული ხერხების შეთვისებისას და თავშეკავებულობა, რომელიც ნებას არ აძლევდა მას, უკიდურესად გამოევლინა საკუთარი ღირსებები.
***
მონესაგან განსხვავებით, რომლის ხელოვნებასაც ისეთი მონუმენტური ადგილი უჭირავს სტილის საერთო განვითრებაში, რომ ერთგვარად თრგუნავს კიდევაც მისი შემქმნელის პიროვნებას, სისლეის არ აინტერესებს არაფერი, გარდა იმისა, რომ შეძლებისდაგვარად მოფერებოდა ფერთა ტონებს. მოკლედ რომ ვთქვათ, იგი ერთი „პატარა ოსტატთაგანი“ იყო. მაგრამ ჩვენ ვიცით, რომ ფერწერაში ცნება „პატარა“, თუ იგი „ოსტატთან“ არის დაკავშირებული, არ გამორიცხავს მის აბსოლუტურ ღირებულებას.
***
სწორედ ამ წელს გამოითქვა პირველი კრიტიკული აზრი სისლეიზე და მისი სურათები მონესა და პისაროს სურათებთან იქნა შედარებული. არმან სილვესტრის აზრით, ამ სამი მხატვრიდან სისლეი „ყველაზე უფრო ჰარმონიული და ყველაზე უფრო გაუბედავია“. ტეოდორ დიურე კი სისლეის დეკორაციულობის გრძნობაზე ლაპარაკობს, რაც აკლდა პისაროს.
***
***
1892 წელს ოქტავ მირბო ასე ახასიათებს მხატვრის ძველ და ახალ ნამუშევრებს შორის განხვავებას გაზეთ „ფიგაროში“:
„მისი ფაქიზი და შთაბეჭდილებიანი ბუნება საშუალებას აძლევს მას დატკბეს გარემომცველი ბუნების მრავალფეროვნებით. ბუნებისაგან მიღებული შთაბეჭდილებები მის სურათებში მეტისმეტად მძაფრი არასოდეს ყოფილა, მაგრამ მრავალფეროვანი და ცოცხალი კი იყო... მის ფერწერაში მეტი მომხიბვლელობა იყო, ვიდრე ძალა, მასში იყო თანდაყოლილი სინატიფე, რაღაცნაირი სიმბსუბუქე, მოხდენილობა და დაუდევრობა, რაღაცნაირი „არაფრად ჩაგდება“, რომელიც გიტაცებდა და პოეტურობას ანიჭებდა დაუმთავრებლობას, ზოგჯერ კი უაღრესად დახვეწილ პოეტურობასაც... უკანასკნელმა სურათებმა, რომლებიც ბ-ნმა სისლეიმ გამოფინა, თითქოს გაგვიცრუა იმედები, თუმცა მხატვარს ყველა ღირსება არ დაუკარგავს. მან შეინარჩუნა ელეგანტურობა, გრაცია და მხოლოდ მისთვის დამახასიათებელი ხედვა. მაგრამ, როგორც ჩანს, იგი დაიღალა, მოიქანცა. მისი ფუნჯი მოდუნდა, ნახატი შესუსტდა. ტილოები, რომლებსაც იგი დღეს გვთავაზობს, - მხოლოდ შორეული ექოა იმ მშვენიერი, ცოცხალი ტილოებისა, რომლებიც ყოველთვის წარმომიდგება თვალწინ ჩემი წინანდელი აღტაცებული მოგონებების წიაღიდან“.
სისლეიმ საპროტესტო წერილით უპასუხა მას:
„თქვენ იმ ხროვის ჩემპიონად იქეცით, რომელსაც ძალიან სურს მიწაზე დანარცხებული მიხილოს. მაგრამ იგი ვერ მიიღბს ამ სიამოვნებას, თქვენ კი არაფერი შეგრჩებათ ხელში თქვენი უსამართლო და ვერაგული კრიტიკით“.
***
***
***
ლიონელო ვენტური - მანედა-ლოტრეკამდე
თარგმნა ლილი კალანდაძემ
გამომცემლობა „ნაკადული“, თბილისი, 1984წ.