ვანგოგენი | Vangogen

ერთი უცნაურად გალეული ბუზი ფანჯრებდახურულ ავტობუსში უხმოდ დაფრინავდა და უღონოდ აქეთ-იქით აწყდებოდა. ჟანინმა ერთხანს ის მხედველობიდან დაკარგა, მაგრამ მალე თავის მეუღლის ხელზე დამჯდარს მოჰკრა თვალი. ციოდა. ქვიშა ხმაურით ეყრებოდა მინებს და ბუზიც ცახცახებდა ქარის ყოველ წამოქროლვაზე. ზამთრის ნაცრისფერი დილის მკრთალ შუქზე ავტობუსი ძრავისა და ღერძის ღრჭიალით ნელა მიიწევდა წინ, და რწევა-რწევით საცოდავად მიჯაყჯაყებდა. ჟანინმა მეუღლეს გახედა. ვიწრო შუბლზე ჩამოყრილი ჭაღარაშერეული, ჯაგარივით უხეში თმა, ფართო ცხვირი და უსწორმასწორო პირი მარსელს გაბუტული ფავნუსის იერს აძლევდა. ოღროჩოღროებზე გავლისას კაცი ხან ეხლებოდა თავის ცოლს, ხან უკან ვარდებოდა, მძიმედ იჯდა მუხლებგაშლილი, გაშეშებული და ინერტული, არაამქვეყნიური თვალებით წინ იმზირებოდა. ნაცრისფერი ფანელის პიჯაკი პერანგის სახელოებს და მაჯებს უფარავდა და კიდევ უფრო მოკლეს აჩენდა მის უბალნო, მსხვილ ხელებს, სხეულის სხვა ნაწილებზე მეტად რომ შერჩენოდათ სიცოცხლის ნიშანწყალი. ამ ხელებს ისე მაგრად ჩაებღუჯათ მუხლებს შორის მოქცეული პატარა ნაჭრის ჩემოდანი...

ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობისა და თავისუფალი და აგრარული უნივერსიტეტების მოწვევით, 2014 წლის 12 მარტს თბილისს ნობელის პრემიის ლაურეატი თურქი მწერალი - ორჰან ფამუქი ეწვია. შეხვედრა ორჰან ფამუქთან by Vangogen on Mixcloud ამავე თემაზე - ორჰან ფამუქი მის ახალ რომანსა და ნიკო ფიროსმანზე

წინასწარმეტყველების მექანიკა, ანუ ერეტიკული შენიშვნები ერთი არშემდგარი ლიტერატურული იუბილეს გამო ზუსტად ამ 30 წლის წინ, ქრისტეს შობიდან 1962 წელს, ინგლისის წიგნის ბაზარზე გამოჩნდა ჩვენებური გაგებით ჯერ კიდევ ახალგაზრდა მწერლის, ენტონი ბერჯესის მომცრო რომანი “მექანიკური ფორთოხალი” - ერთი მელომანი სადისტის ამბავი, ძალადობის ინსტინქტის ჩასახშობად გამიზნული, არანაკლებ სადისტური მეცნიერული ექსპერიმენტის მსხვერპლი რომ შეიქნა, მაგრამ შემდეგ, ხელისუფალთა კონიუნქტურული პოლიტიკის წყალობით, კვლავ მიეცა საშუალება, პირვანდელ მდგომარეობას დაჰბრუნებოდა... მოქმედების დრო - შორეული მომავალი, როცა ინგლისში ტოტალიტარული რეჟიმია გამეფებული; ტექსტი - “მოდერნისტული”, უხვად გაჯერებული ინგლისურენოვანი მკითხველისათვის მეტად ეგზოტიკური ცხოვრებისეული დეტალებითა და რუსიციზმებით (მინიშნება საბჭოეთის ექსპანსიაზე) და კიდევ, ლაიტმოტივი - მეტაფორა: ბეთჰოვენის მე-9 სიმფონია, როგორც რომანის მთავარი გმირის, უფრო სწორად კი ანტიგმირის, საქმეთა და საფიქრალთა თანამდევი ფონი. ერთი სიტყვით, ეკლექტიკური, თუმცა შინაგანად ...

„ლევანი: მაშ, მე გაგაცნობთ ჩვენს დედაქალაქს. მე აქ ოთხი წელიწადი ვსწავლობდი. შემდეგ დიპლომი მივიღე, მაგრამ თბილისში დარჩენა ვერ მოვახერხე. დამტოვეს იმ დასაქცევ რაიონში. უნდა გამოგიტყდეთ, მომბეზრდა ყველაფერი... ეჰ... თბილისს გაუმარჯოს, ჩემო ნინო. პირდაპირ ოცნებად გადამექცა“, - „ჩრდილი გზაზე“, 1956წ. „ვიქეიფოთ ასე, ფული მიგვიცია, გინდა იყოს ცეკა, გინდა მილიცია“, - იმთა დროთა ქალაქური სიმღერიდან. ეს იყო ტარზანი. ეს იყო ნაალაფარი ფილმებიდნა ეკრანებზე შემოვარდნილი მთავარი კაცი, რომელმაც მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ თბილისის მოზარდებს ჰანტელების ინტერესი გაუჩინა. გორბაჩოვის დროს, ვარჯოშობას აერობიკა ჩაენაცვლა, როგორც უფრო თანამედროვე ამბავი, ქალთა მოულოდნელი, ამერიკული ხტომა. ვინმენი კი ამ მეაერობიკე გოგოებს მუშტრის თვალით უყურებდნენ, დამახსოვრებულნიც კი ჰყავდათ, ისევე, როგორც საყოველთაოდ დამახსოვრებული რუსული „ძილი ნებისა პატარებოს“ წამყვანი წოწია ტანია, რომელსაც აქეთ-იქით სტეპაშკა და ხრუშა ესხდნენ. ჯანსაღ სხეულში ჯანსაღი სული ძევს! - ამბობდა ლოზუნგი და სწორედ იმ უბედურ და სრულიად...

თარგმნა მაია ნათაძემ პიჩერის, მაკლერ ჰარვეი მაქსუელის რწმუნებული კლერკის, ყოველგვარ გამომეტყველებას მოკლებულ ფიზიონომიაზე გაკვირვება და ინტერესის მსგავსი რამ გამოიხატა, როცა დილის ათის ნახევარზე კანტორაში სწრაფად შემოაბიჯა მისმა უფროსმა თავისი ახალგაზრდა სტენოგრაფისტი ქალის თანხლებით. - დილა მშვიდობისა, პიჩერ! - ესროლა მაქსუელმა კლერკს, მიიჭრა მერხთან ისე, თითქოს ზედ გადახტომას აპირებდა, და მაშინვე დასტებად დაგროვილ დეპეშებს და წერილებში ჩარგო თავი. ერთი წელი იყო, რაც ახალგაზრდა ქალი მაქსუელის სტენოგრაფისტად მუშაობდა. ის აშკარად არასტენოგრაფიული სილამაზის პატრონი იყო. არაფერი ჰქონდა საერთომომხიბლავი პომპადურის ბრწყინვალებასთან; არ ატარებდა ძეწკვებს, სამაჯურებს და მედალიონებს, არ გამოიყურებოდა ისე, თითქოს მზად არის საუზმეზე დაპატიჟება მიიღოს. სადა ნაცრისფერი კაბა მოხდენილად და ლამაზად ადგა, კოხტა შავი ქუდი თუთიყუშის მწვანე და ოქროსფერი ფრთით ჰქონდა გაწყობილი. ამ დილას ის განსაკუთრებით მორცხვი და ნაზი სიამოვნებით ციალებდა. თვალებში ოცნება უკრთოდა, ლოყები ცოცხალი ატმის ყვავი...

I ინგლისურ ლიტერატურაში იშვიათად ვსაუბრობთ ტრადიციაზე, და თუ ამ სიტყვას დროდადრო მაინც ვახსენებთ, მხოლოდ იმიტომ, რომ მისი არარსებობა გამოვიგლოვოთ. არ ვამბობთ: „ტრადიციას“, არც „გარკვეულ ტრადიციას“; ამ ზედსართავ სახელს უფრო იმიტომ ვიყენებთ, რომ ვინმეზე ვთქვათ, მისი პოეზია „ტრადიციულია“, ან თუნდაც, „ძალზე ტრადიციულიაო“.  გამკიცხავი ფრაზების გარდა ეს სიტყვა იშვიათად იხსენიება; და თუ ამ სიტყვით ბუნდოვნად მოწონებას გამოვხატავთ, მხოლოდ მიმზიდველი არქეოლოგიური რეკონსტრუქციის ხილვისას. თუ არქეოლოგია, ეს დამარწმუნებელი მეცნიერება, მოხერხებულად არ მოვიშველიეთ, ტრადიციას ინგლისელის ყური ძნელად შეეჩვევა. ცხადია, ამ სიტყვას არ ვამბობთ ცოცხალ ან გარდაცვლილ მწერალთა შეფასებისას. ყოველ ერს, ყოველ რასას აქვს აზროვნების არა მხოლოდ შემოქმედებითი, არამედ კრიტიკული ნიჭიც; და კრიტიკული ჩვევების ნაკლისა და შეზღუდულობისადმი მეტ გულმავიწყობას იჩენენ, ვიდრე შემოქმედებითი გენიალობისადმი. ჩვენ ვიცით, ან გვგონია ვიცით, ფრანგულ ენაზე გამოქვეყნებული ზღვა კრიტიკული წერილებიდან კრიტიკული მეთოდი თუ ჩვეულებ...

ეს ესეი ჯოისმა ალბათ 1899 წელს დაწერა, უნივერსიტეტის კოლეჯის მოსამზადებელ კურსზე სწავლისას. სენ მარია ნოველას ეკლესიაში არსებობს მემის დახატული შვიდი გამოსახულება, რომელსაც შვიდი მიწიერი მეცნიერება ეწოდებათ. მარჯვნიდან მარცხნივ თუ წავიკითხავთ პირველია „ასოთა ხელოვნება“ და მეშვიდე - „არითმეტიკა“. პირველს უფრო ხშირად გრამატიკას უწოდებენ, რადგან „ასოთა“ განხრას ყველაზე მეტად გრამატიკა უკავშირდება. გამოსახულებათა ამგვარი განლაგებით, მხატვარს სურდა ეჩვენებინა გარდამავალი პროგრესი მეცნიერებიდან მეცნიერებისაკენ, გრამატიკიდან რიტორიკამდე, რიტორიკიდან მუსიკამდე და ასე შემდეგ არითმეტიკამდე. საგანთა არცევისას იგი ორ რამეს ვარაუდობს, უწინარეს ყოვლისა, მხატვარი ფიქრობს, რომ გრამატიკა უმნიშვნელოვანის მეცნიერებაა, და რომ ეს არის მეცნიერება,რომელიც უპირველესი და ყველაზე ბუნებრივია ადამიანისათვის, და აგრეთვე იმას, რომ არითმეტიკა არის უკანასკნელი, არა კულმინაცია დანარჩენი ექვსისა, არამედ უფრო საბოლოო, ადამიანური ცხოვრების რიცხობრივი გამოხატულება. მეორე, ან იქნებ პირველი ის გახლავთ, რომ მხატვარი გ...