ინტერვიუ გაბრიელ გარსია მარკესთან

ნაწყვეტები პიტერ ჰ. სტოუნის მიერ 1981 წელს გაბრიელ გარსია მარკესთან ჩაწერილი ინტერვიუდან  

ინტერვიუერი: როგორ დაიწყეთ წერა?

გაბრიელ გარსია მარკესი: წერა-კითხვის შესწავლამდე, სკოლაში, თუ სახლში კარიკატურებს ვხატავდი.  სასაცილოა, რომ სწავლის პერიოდში მწერლის რეპუტაცია დამიმკვიდრდა, მაშინ, როდესაც ჯერ კიდევ თითქმის არაფერი მქონდა დაწერილი, თუ არ ჩავთვლით იმ შემთხვევებს, როდესაც პამფლეტის, ან პეტიციის შედგენა იყო საჭირო. კოლეჯში ჩაბარებისას საკმაოდ კარგი ლიტერატურული ცოდნა მქონდა, ჩემს მეგობრებზე გაცილებით უკეთესი.

ბოგოტას უნივერსიტეტში შეძენილმა ახალმა მეგობრებმა თანამედროვე მწერლები გამაცნეს. ერთ დღესაც ჩემმა მეგობარმა ფრანც კაფკას მოთხრობების კრებული მათხოვა. პანსიონში დავბრუნდი და „მეტამორფოზას“ კითხვა დავიწყე. პირველივე წინადადებიდან კინაღამ ლოგინიდან გადმოვარდი: „ერთ დილას, როდესაც გრეგორი ზამზამ შფოთიანი სიზმრების შემდეგ გამოიღვიძა, აღმოაჩინა, რომ თავის საწოლში საზარელ მწერად გადაქცეულიყო...“ როდესაც ეს წინადადება ჩავიკითხე, გავიფიქრე, რომ არავის ვიცნობდი, ვისაც ასე წერა შეეძლო. ვინმე ასეთი რომ მცნობოდა, წერას გაცილებით ადრე დავიწყებდი. და მომენტალურად მოთხრობების წერას შევუდექი.

ეს ფრიად ინტელექტუალური მოთხრობებია, რადგან მათ ჩემი ლიტერატურული გამოცდილების საფუძველზე ვწერდი - ლიტერატურასა და ცხოვრებას შორის კავშირი ჯერ კიდევ არ მქონდა აღმოჩენილი.

ჩემი მოთხრობები ბოგოტაში, გაზეთ „ელ ესპექტადორის“ ლიტერატურულ დამატებაში იბეჭდებოდა და იმ დროისთვის საკმაო წარმატებაც ხვდა წილად - ალბათ იმიტომ, რომ კოლუმბიაში ინტელექტუალურ მოთხრობებს არ წერდნენ. რაც იწერებოდა, სოციალურ საკითხებს უკავშირდებოდა. როდესაც ჩემი პირველი მოთხრობები დავწერე, მითხრეს, რომ ჯოისის გავლენას განვიცდიდი.

ინტერვიუერი: წაკითხული გქონდათ ჯოისი?

გაბრიელ გარსია მარკესი: ჯოისი არასოდეს წამეკითხა, ასე რომ „ულისეს“ ერთადერთი ხელმისაწვდომი ესპანური გამოცემის კითხვა დავიწყე. მას შემდეგ, რაც „ულისეს“ ინგლისურად გავეცანი და ძალიან კარგი ფრანგული თარგმანიც წავიკითხე, მივხვდი, რომ ესპანური გამოცემა საკმაოდ ცუდი იყო; თუმცა ვისწავლე ისეთი რამ, რაც შემდგომ წერაში გამომადგა - შინაგანი მონოლოგის ტექნიკა. შემდეგ ეს აღმოვაჩინე ვირჯინია ვულფთანაც, რომელიც ამ ტექნიკას ჯოისზე უკეთ იყენებდა. მოგვიანებით გავიგე, რომ ადამიანი, რომელმაც ეს ტექნიკა გამოიგონა, ის ანონიმი ავტორი იყო, ვინც „ლასარილიო ტორმესიდან“ დაწერა.

ინტერვიუერი: როგორ აღწერდით სტილის ძიების პროცესს „ფოთოლცვენის“ შემდეგ, სანამ „მარტოობის ას წელიწადს“ დაწერდით?

გაბრიელ გარსია მარკესი: "ფოთოლცვენის" შემდეგ, გადავწყვიტე, რომ ჩემი სოფლისა და ბავშვობის შესახებ წერა ქვეყანაში არსებული პოლიტიკური ვითარებისთვის თვალის არიდება იქნებოდა. ცრუ შთაბეჭდილება შემექმნა, თითქოს ნოსტალგიის საფარქვეშ ვიმალებოდი იმის ნაცვლად, რომ მიმდინარე პოლიტიკურ მოვლენებს დავპირისპირებოდი. ეს ის პერიოდია, როდესაც ლიტერატურასა და პოლიტიკას შორის კავშირი ინტენსიურად განიხილებოდა. მე ამ ორს შორის არსებული ნაპრალის შევსებას ვცდილობდი. თავის დროზე, ჩემზე ზეგავლენა მოახდინა ფოლკნერმა, ახლა კი ჰემინგუეიმ. დავწერე: "პოლკოვნიკს არავინ სწერს", "ავბედითი საათი" და " დიდედის დასაფლავება". ეს მოთხრობები დაახლოებით ერთ პერიოდშია დაწერილი და მრავალი რამ აქვთ საერთო.

ამ მოთხრობების სიუჟეტი არც "ფოთოლცვენის" და არც "მარტოობის ასი წელიწადის" სოფლებში არ ხდება. იქ არ არსებობს მაგია. ეს ჟურნალისტური ლიტერატურაა. როდესაც "ავბედითი საათი" დავასრულე, აღმოვაჩინე, რომ ჩემი შეხედულებები არ იყო სწორი. მივხვდი, რომ ის, რასაც ჩემს ბავშვობაზე ვწერდი, გაცილებით უფრო პოლტიკური შინაარსის იყო და ჩემი ქვეყნის რეალობასათანაც უფრო ახლოს იდგა, ვიდრე მეგონა.

"ავბედითი საათის" შემდეგ, (1962წ.) ხუთი წლის მანძილზე არაფერი დამიწერია. მქონდა იდეა, რომლის სისრულეში მოყვანა ყოველთვის მსურდა, მაგრამ რაღაც მაკლდა და იმ დღემდე არ ვიცოდი თუ რა იყო ეს, სანამ ზუსტი სტილი არ აღმოვაჩინე, სტილი, რომელიც "მარტოობის ასი წელიწადის" წერისას გამოვიყენე.

თხრობის ეს ხასიათი ბებიას მიერ მოყოლილი ამბების ისტორიას ეფუძნებოდა. იგი მიყვებოდა ამბებს, რომლებიც ზებუნებრივად და ფანტასტიკურად ჟღერდა, მაგრამ თხრობის მისეული მანერა ბუნებრივი იყო. როდესაც ეს სტილი აღმოვაჩინე, დავჯექი და 18 თვის განმავლობაში ყოველდღიურად ვმუშაობდი.

ინტერვიუერი: რა იყო უძილობის ეპიდემიის მიზეზი "მარტოობის ას წელიწადში"?

გაბრიელ გარსია მარკესი: ოიდიპოსიდან მოყოლებული, ჟამიანობის საკითხები ყოველთვის მაინტერესებდა. შუა საუკუნეების ჟამიანობების შესახებ არაერთი რამ შევისწავლე. ჩემი ერთ-ერთი საყვარელი წიგნი დანიელ დეფოს - "შავი ჭირის წელიწადის ჩანაწერებია", სადაც დეფო, ჟურნალისტი, ყვება ისე, თითქოს ეს ყველაფერი სრული ფანტაზიაა.

წლების განმავლობაში ვფიქრობდი, რომ დეფომ ლონდონის ჟამიანობის ამბები აღწერა, მაგრამ შემდგომში აღმოვაჩინე, რომ ეს რომანი იყო, რადგან იმ პერიოდისთვის, როდესაც ლონდონში შავი ჭირი მძვინვარებდა, დეფო 7 წლისაც არ იქნებოდა.

ჟამიანობა ყოველთვის იყო ერთ-ერთი თემა, რომელსაც სხვადასხვა ფორმით ყოველთვის ვუბრუნდებოდი. "ავბედით საათში" პამფლეტები ჭირია. წლების განმავლობაში ვთვლიდი, რომ კოლუმბიაში დამკვიდრებულ პოლიტიკურ ძალადობას ჟამიანობის მსგავსი მეტაფიზიკა ჰქონდა.

"მარტოობის ასი წელიწადის" დაწერამდე, მოთხრობაში - "ერთ დღეს, შაბათის შემდეგ" ჭირი ჩიტების დასახოცად გამოვიყენე. "მარტოობის ას წელიწადში" უძილობის დაავადება როგორც ლიტერატურული ხრიკი ისე გამოვიყენე.

 ინტერვიუერი: ბანანის ციებ-ცხელებაზე რას იტყვით? რამდენად ეფუძნება რომანში აღწერილი ფაქტები "გაერთიანებული ხილის კომპანიის" ქმედებებს?

გაბრიელ გარსია მარკესი: ბანანის ციებ-ცხელებასთან დაკავშირებული მოვლენები რეალობასთან ახლოსაა. რა თქმა უნდა, გამოვიყენე ლიტერატურული ხრიკები, რომლებიც ისტორიულად დადასტურებულ ფაქტებს არ წარმოადგენს. მაგალითად, მოედანზე მომხდარი ხოცვა-ჟლეტა რეალობას ეფუძნება, მაგრამ, როდესაც ამას დოკუმენტებსა და დამამტკიცებელ საბუთებზე დაყრდნობით ვწერდი, მოკლულთა ზუსტი რიცხვი უცნობი იყო. დაღუპულთა რიცხვად მე 3 ათასი დავასახელე, რაც აშკარად გადაჭარბებულია. თუმცა, ბავშობის მოგონებებიდან ცხადად მახსოვს, როგორ ვუყურებდი, სავარაუდოდ, ბანანებით სავსე ძალიან, ძალიან გრძელ მატარებელს, რომელიც პლანტაციას ტოვებდა. ამ მატარებელში შესაძლოა სწორედ მოედანზე მომხდარი ხოცვა-ჟლეტის შედეგად მოკლული 3 ათასი ადამიანი ყოფილიყო, გვამები, რომლებიც ზღვაში უნდა გადაეყარათ.

რაც ყველაზე გასაკვირია, ახლა, კონგრესსა თუ გაზეთებში ძალზედ ბუნებრივად საუბრობენ "3 ათასი მოკლულის შესახებ". ეჭვი მაქვს, ჩვენი ისტორიის ნახევარი ამ მეთოდითაა დაწერილი. "პატრიარქის შემოდგომაში" დიქტატორი ამბობს, რომ მნიშვნელობა არ აქვს ესა თუ ის ფაქტი რამდენად შეესაბამება სიმართლეს ახლა, რადგან დროთა განმავლობაში, მომავალში, ის სიმართლე იქნება. ადრე თუ გვიან ადამიანებს მწერლების უფრო სჯერათ, ვიდრე მთავრობის.

ინტერვიუერი: რას იტყვით ქვეყანაზე, რომელიც საგარეო ვალების გადასახდელად ზღვას თმობს? ("პატრიარქის შემოდგომა")

გაბრიელ გარსია მარკესი: ასეთი რამ მართლაც მოხდა, მომხდარა და კიდევ არაერთხელ მოხდება. "პატრიარქის შემოდგომა" ისტორიული წიგნია. ... პრობლემაა, რომ ადამიანთა უმეტესობას ფანტასტიკური ჟანრის მწერალი ვგონივარ, მაშინ, როდესაც რეალისტი ვარ და ვწერ იმას, რაც ნამდვილი სოციალისტური რეალიზმია.

ინტერვიუერი: ეს რომანი უტოპიაა?

გაბრიელ გარსია მარკესი: დარწმუნებული არ ვარ სიტყვა უტოპია ნიშნავს რეალურს, თუ იდეალურს.

ინტერვიუერი:  "პატრიარქის შემოდგომის" პერსონაჟები - დიქტატორები რეალური ადამიანების პროტოტიტებად შექმენით? რამდენიმე მათგანი ჰგავს ფრანკოს, პერონს და ტრუხილიოს...

გაბრიელ გარსია მარკესი: თითოეულ რომანში, კონკრეტული პერსონაჟები სხვადასხვა, თქვენთვის ნაცნობი, ან იმ პიროვნებების კოლაჟს წარმოადგენენ, რომლებზეც გსმენიათ ან წაგიკითხავთ. ყველაფერი წავიკითხე, რაც კი გასული საუკუნისა და ამ საუკუნის დასაწყისის ლათინური ამერიკის დიქტატორებზე მოვიხელთე. ეს პროცესი დაახლოებით ათ წელიწადს გაგრძელდა. როდესაც ცხადად მივხვდი, თუ როგორი უნდა ყოფილიყო პერსონაჟი, ყველაფრის დავიწყება ვცადე, რაც კი წამეკითხა ან გამეგონა, ასე რომ, შემოძლო გამომეგონებინა ჩემი პერსონაჟი ისე, რომ რეალურ ცხოვრებაში მომხდარი არცერთი ფაქტი არ გამომეყენებინა.

ერთ მომენტში მივხვდი, რომ პირადად მე დიქტატურის პერიოდში არასდროს მეცხოვრა, ამიტომაც ვიფიქრე, რომ თუკი წიგნს ესპანეთში დავწერდი, შევიგრძნობდი ატმოსფეროს, რომელსაც დიქტატურა ქმნიდა.

მალევე მივხვდი, რომ ფრანკოს დიქტატურის ქვეშ ესპანეთში არსებული ატმოსფერო განსხვავდებოდა კარიბის დიქტატურისგან. ამის გამო, ამ რომანის წერა თითქმის ერთი წლით  შევწყვიტე. რაღაც მაკლდა, მაგრამ არ ვიცოდი რა. ერთ ღამესაც გადავწყვიტე, უკან დაბრუნება საუკეთესო გადაწყვეტილება იქნებოდა. ასე, რომ ჩვენ ბარანკილაში, კოლუმბიაში დავბრუნდით. ჟურნალისტებს განვუცხადე, იმიტომ დავბრუნდი, რომ გუავას სურნელი დავიწყებული მაქვს მეთქი. ხუმრობა ეგონათ. რეალურად კი ეს იყო სწორედ ის, რაც წიგნის დასასრულებლად მჭირდებოდა. კარიბის ტურში წავედი, კუნძულ-კუნძულ ვიარე და იმ დეტალებს მივაგენი, რაც ჩემს რომანს აკლდა.

ინტერივიუერი: როგორ იწყება ამბები? მაგალითად, "პატრიარქის შემოდგომაში" ერთ-ერთი განმეორებადი სურათია - ძროხები სასახლეში. რეალური იყო ეს სურათი?

გაბრიელ გარსია მარკესი: არაერთხელ მითქვამს, რომ თითოეული ჩემი ნაწარმოების გენეზისი ყოველთვის სურათს უკავშირდება. "პატრიარქის შემოდგომის" პირველი სურათი იყო - მოხუცი კაცი მდიდრულ სასახლეში, სადაც ძროხები ფარდებს ჭამენ. მაგრამ ეს წარმოდგენა არ იყო კონკრეტული, სანამ ფოტო არ ვნახე. რომში, ერთ-ერთ წიგნის მაღაზიაში ფოტოგრაფიის შესახებ არსებულ წიგნებს ვეძებდი, მომწონს მათი შეგროვება. სწორედ აქ დავინახე იდეალური ფოტო - მივხვდი რა როგორ იქნებოდა.

ინტერვიუერი: სიზმრები შთაგონების მნიშვნელოვანი წყაროა?

გაბრიელ გარსია მარკესი: წარსულში მათ საკმაო ყურადღებას ვუთმობდი, მაგრამ შემდეგ გავაცნობიერე, რომ რეალური ცხოვრება შთაგონების უდიდესი წყაროა და სიზმრები მხოლოდ მცირე ნაწილია იმ ნაკადისა, რასაც ცხოვრება ჰქვია. ჩემთვის ძალიან საინტერესოა სიზმრებთან დაკავშირებული სხვადასხვა კონცეფციები და მათი ინტერპრეტაცია. სიზმრები ცხოვრების ნაწილია, თუმცა რეალობა გაცილებით მდიდარია; თუმცა ვინ იცის, იქნებ, მე ვხედავ უხეირო სიზმრებს?!

ინტერვიუერი: რას თარგმნიდით სიამოვნებით?

გაბრიელ გარსია მარკესი: ყველაფერს მალროსას. სიამოვნებით ვთარგმნიდი კონრადს, სენტ ეკზიუპერს. ზოგჯერ, კითხვისას, ამა თუ იმ წიგნის თარგმნის სურვილი მიჩნდება. დიდ შედევრებს თუ არ ჩავთვლით, ორიგინალის ენაზე კითხვას, თუნდაც საშუალო ხარისხის თარგმანების კითხვა მირჩევნია. ესპანური ერთადერთი ენაა, რომელზეც ჩემთვის კითხვა კომფორტულია, მიუხედავად იმისა, რომ ვსაუბრობ იტალიურად და ფრანგულად, ინლისური კი საკმაოდ კარგად ვიცი იმისათვის, რომ ოცი წლის განმავლობაში თავი "TIME"-ის კითხვით მომეწამლა.

ინტერვიუერი: როგორ ფიქრობთ, მნიშვნელოვანია თუ არა ლათინო ამერიკელი მწერლებისთვის გარკვეული პერიოდით ევროპაში ცხოვრება?

გაბრიელ გარსია მარკესი: ალბათ რეალური პერსპექტივის გარედან დასანახად. მოთხრობების კრებული, რომლის დაწერაზე ვფიქრობ სწორედ ევროპაში წასულ ლათინო ამერიკელებს ეხება. ამ თემაზე დაახლოებით ოცი წლის განმავლობაში ვფიქრობდი. ლათინო ამერიკელები ძნელად თუ ხვდებიან ევროპაში, განსაკუთრებით მექსიკელები, და განსაკუთრებით დარჩენის პრობლემა აქვთ. თითოეული მექსიკელი, რომელსაც კი ევროპაში შევხვედრივარ, კონტინენტს რამდენიმე დღეში ტოვებდა.

ინტერვიუერი: გქონიათ თუ არა "მარტოობის ასი წელიწადის" ფილმად ქცევის სურვილი?

გაბრიელ გარსია მარკესი: ჩემი აგენტის მიერ რომანის ფილმად გადაღების მსურველთათვის დასახელებული ფასი - მილიონი დოლარი მალე 3 მილიონამდე გაიზარდა; თუმცა მსგავსი ინტერესი მე არ მაქვს და სადამდეც შევძლებ, ვეცდები, რომ ასე არ მოხდეს. ვამჯობინებ, რომ მკითხველსა და წიგნს შორის პირადი ურთიერთობა შენარჩუნდეს.

ინტერვიუერი: როგორ ფიქრობთ, არსებობს წიგნები, რომელთა გადმოცემა კარგად შეიძლება ფილმში?

გაბრიელ გარსია მარკესი: არ მახსენდება ფილმი, რომელმაც წიგნი უკეთ გადმოსცა, მაგრამ არაერთი კარგი ფილმი ვიცი, რომლებიც ძალიან ცუდ რომანებს ეფუძნება.

წყარო - theparisreview.org