უმბერტო ეკო - რომანი ინკოგნიტო ღმერთზე
„ყოფნა - არყოფნა, საკითხავი, აი, ეს არის!“ - ესაა პრობლემა და არა ინდივიდუალური თავსატეხი თუ გულისტკივილი, არსებობის ეგზისტენციალური პრობლემაა მთავარი, ანუ ყოფნა-არყოფნას შორის არჩევანი, მაგალითად...
გაამრავლო კაცობრიობა შვილებით, რომლებსაც სხვისი სახელი ექნებათ და არავის ეცოდინება, რომ შენები არიან. სამოქალაქო ფორმაში ჩაცმული ღმერთის როლის მორგება.
ღმერთი ხარ და არხეინად დადიხარ ქალაქში, გესმის, როგორ ლაპარაკობს ხალხი შენზე, ღმერთი ისაო, ღმერთი ესაო, სამყარო სასწაულიაო, მსოფლიო მიზიდულობის კანონი რა მაგარი რამეაო, შენ კი ულვაშებში იღიმი (ყალბი წვერის მიწებება მოგიწევს, უფრო სწორად, ჯობია, სულ მოიშორო, წვერით ხომ მაშინვე იცნობენ ღმერთს) და ფიქრობ (დრამატულია ღმერთის სოლიფსიზმი):
„აქა ვარ და ამათ არ იციან“.
ქუჩაში ვიღაც გეჯახება, შეიძლება, მიგალანძღოს კიდეც, შენ კი ბოდიშს უხდი მოკრძალებით. ღმერთი ხარ და რომ გინდოდეს, ერთს გაატკაცუნებდი თითებს და ნაცარტუტად აქცევდი სამყაროს, მაგრამ იმდენად უკიდეგანოა შენი ძალა, რომ შეგიძლია, ხანდახან სიკეთის კეთების უფლებაც მისცე საკუთარ თავს.
რომანი ინკოგნიტო ღმერთზე. რა აზრი აქვს? მე თუ მომივიდა ეს აზრი, სხვასაც მოუვიდოდა.
ერთი ვარიანტი.
მწერალი ხარ, თუმცა ჯერ არ იცი, უხეირო თუ ხეირიანი. საყვარელმა გიღალატა, სიცოცხლემ აზრი დაკარგა და ერთ დღესაც გადაწყვეტ, ყველაფერი მიატოვო და „ტიტანიკის“ ბილეთს ყიდულობ.
გემს სამხრეთის ოკეანის წყლებში უწერია გაუჩინარება, მგზავრთაგან მხოლოდ შენ გადარჩები და ადგილობრივი ინდიელები აგიყვანენ თავიანთ ნავზე.
მრავალი წელი არავინ იცის შენი არსებობის შესახებ, პაპუასების კუნძულზე ცხოვრობ, ინდიელი გოგოები სევდიანად გიმღერიან და ნაზად უმოძრავებთ პუას ყვავილების მძივებიდან ამობზეკილი ტიტველი ძუძუები. ნელ-ნელა ეჩვევი იქაურობას, ჯოს გეძახიან, როგორც ყველა თეთრკანიანს. ერთხელაც ქარვისფერი გოგო ქოხში შეგიყვანს და გეტყვის: „შენი ვარ... მე და შენ“. რა ჯობია საღამოს ვერანდაზე წამოგორებას და ჯვრის თანავარსკვლავედის ყურებას, როცა ლამაზი გოგო ნაზად გეფერება შუბლზე?
მზის ციკლის მიხედვით ცხოვრობ, სხვა არაფერი იცი. ერთ დღესაც ჰოლანდიელების მოტორიანი ნავი მოადგება ნაპირს და იგებ, რომ ათი წელი გასულა. შეგიძლია მათ გაჰყვე, მაგრამ ვერ გადაგიწყვეტია, გირჩევნია, ივაჭრო, ქოქოსის კაკალი გაუცვალო სხვა საქონელში, პირობას დებ, რომ კანაფის მოსავალს აიღებ, რომ ინდიელებს ამუშავებ. ერთი კუნძულიდან მეორეზე დადიხარ, ყველა „კანაფის ჯოს“ გეძახის. ერთი ლოთი პორტუგალიელი ავანტიურისტი იწყებს შენთან მუშაობას. გამოსწორდება, სმას თავს დაანებებს. ზონდის სრუტეში უკვე ყველა გიცნობს, ბრუნეელი მაჰარაჯები რჩევას გეკითხებიან მდინარის მეკობრეებთან გასამკლავებლად, ტიპუ სულთნის დროინდელ ქვემეხს შეაკეთებ და რკინის ნამსხვრევებით დატენი, ბეტელით კბილებგაშავებულ მალაიზიელთა რაზმს გაწვრთნი.
მარჯნის რიფებთან მომხდარ შეტაკებაში შავკბილება ბებერი სამპანი საკუთარი სხეულით გადაგეფარება და ბედნიერი გწირავს სიცოცხლეს შენ, „კანაფის ჯოს“. მოხუცი, კეთილი სამპანი, ნამდვილი მეგობარი.
ახლა უკვე ყველა გიცნობს სუმატრადან პორტ-ო-პრენსამდე, ინგლისელებს ევაჭრები, დარვინის პორტში კურცის სახელით ხარ რეგისტრირებული, თეთრები კურცს გეძახიან, ინდიელები კი „კანაფის ჯოს“. მაგრამ ერთ საღამოს, როცა გოგო ვერანდაზე გეალერსება და ჯვრის თანავარსკვლავედი ისე ციმციმებს, როგორც არასდროს (ღმერთო როგორ განსხვავდება დიდი დათვისაგან!), ხვდები: სახლში გინდა დაბრუნება. ცოტა ხნით, მხოლოდ იმიტომ, რომ ნახო, რა ხდება, შენგან რა დარჩა იქ.
მოტორიანი ნავით მანილას მიაშურებ, იქიდან პროპელერიანი თვითმფრინავით ბალიზე გადადიხარ. ამას მოჰყვება სამოა, ადმირალის კუნძულები, სინგაპური, ტანანარივი, ტიმბუქტუ, ალეპო, სამარყანდა, ბასორა, მალტა და სახლში ხარ.
თვრამეტი წელი გავიდა, ასაკი დაგეტყო, თუმცა გარუჯული და დაღარული სახე უფრო მიმზიდველიცაა. მშობლიური ქალაქის მაღაზიები სავსეა შენი წიგნებითა და მათი კრიტიკული გამოცემებით, დიდი ამბით გამოუფენიათ შენი სურათი სკოლის შესასვლელშიც, სადაც წერა-კითხვა ისწავლე. დიდი გარდაცვლილი პოეტი ხარ, მთელი თაობის სინდისი და ცნობიერება. რომანტიკული გოგონები თავს იკლავენ შენს ცარიელ საფლავთან.
მერე კი შენ გხვდები, საყვარელო, თვალების ირგვლივ თავმოყრილი ნაოჭებით, მოგონებებითა და ნაზი სინანულით დასევდიანებული ლამაზი სახით. ისე ახლოს ჩამიარე ტროტუარზე, ლამის შეგეხე, ორი ნაბიჯი მაშორებს შენგან, ისე შემხედე, როგორც სხვა გამვლელებს უყურებ... უყურებ და მათ ჩრდილებში ვიღაცას ეძებ. შემიძლია გამოგელაპარაკო, დროს ხაზი გადავუსვა. მაგრამ რა აზრი აქვს? განა ის არ მივიღე, რაც მინდოდა?
ღმერთი ვარ, ღმერთს გავუტოლდი მარტოობით, ამპარტავნობითა და სასოწარკვეთით იმის გამო, რომ თავად არა ვარ საკუთარ ქმნილებათა მსგავსი, ისეთივე, როგორიც ნებისმიერი მათგანი. ისინი ჩემს შუქში ცხოვრობენ, მე კი საკუთარი ბინდის აუტანელ ლიცლიცში ვიმალები.
ნაწყვეტი უმბერტო ეკოს რომანიდან - „ფუკოს ქანქარა“
მთარგმნელი - ხათუნა ცხადაძე