ხუან რულფო - პედრო პარამო
მიცემული სიტყვისთვის მეტი სიმტკიცე რომ მიმეცა, მომაკვდავს ხელზე მაგრად ვუჭერდი ხელს. დედა კვდებოდა და მზად ვიყავ ყველაფერს შევპირებოდი.
უცებ ვიგრძენი, ცხელმა ტალღამ როგორ გადამიარა გულზე იმ ადგილას, სადაც ხალათის ჯიბეში დედის სურათი მედო - თითქოსდა ამ აუტანელი სიცხისგან ისიც ჩემსავით ოფლად იღვრებოდა. ფოტოსურათი ძველი, კუთხეებმომტვრეული და კიდეებდაძენძილი იყო. მაგრამ დედაჩემის სხვა სურათი არ დამრჩენია, ესეც სამზარეულოს კარადის უჯრაში ვიპოვე, ხმელ სუნელებთან - პიტნის კონებთან, აკაციის ყვავილებსა და რუდას ფოთლებთან იდო.
აქ, სადაც თითქმის არ იყო ჰაერი და არ შეიძლებოდა სუნთქვა, ეს ხმები გაცილებით აშკარად ისმოდა. ამ ხმებს მე თავად ვატარებდი საკუთარ არსებაში და ისინი ქვებივით მამძიმებდნენ. გამახსენდა დედის სიტყვები: "იქ შენ კვლავ მოგესმება ჩემი ხმა და მაშინ უკეთ გამიგებ. მე შენ გვერდით ვიქნები, ჩემი მოგონებების ხმები შემოაღწევენ შენს არსებაში და განდევნის ჩემი სიკვდილის ხმას, თუკი სიკვდილსაც აქვს თავისი ხმა". დედა... ისევ ცოცხალია.
ერთად სიკვდილი უფრო იოლია, ისე საშინელი აღარ გეჩვენება ამ წუთისოფელთან განშორება.
წუთისოფელს ნაადრევად მოშორება თუ დაგჭირდა, უნდა შეგეძლოს აიძულო ღმერთი, ვადამდე გიხმოს.
სხეული მომიდუნდა, დამყოლი გახდა, რა ფორმასაც გინდა, იმ ფორმას მისცემდი, ნაჭრის ბურთივით შეგეძლო მიგესროლ-მოგესროლა.
ხალხს ოღონდ ახალი ამბები ასმენინა და საჭმელ-სასმელსაც აღარ მოგთხოვს.
თუ ბრალი მიუძღვის, საქონელიც გრძნობს თავის დანაშაულს.
- როდისმე თუ მოგისმენია მომაკვდავის კვნესა? - მკითხა დონია ედუვიხესმა. - არა, არასოდეს. - ბედნიერი კაცი ყოფილხარ.
კარის ღიობში მოჩანდა ქალი, დედამისი. იგი სხეულით ფარავდა განთიადს და ოთახში არ უშვებდა დღეს. ზეცა დედის ხელებს ქვემოთ და მხრებშუა აღწევდა შიგნით ნაფლეთ-ნაფლეთებად. მის ფეხთით მბრუნავი სინათლის ნაკადი კი იატაკზე იმსხვრეოდა.
იმისათვის, რათა უფრო ადრე მომკვდარიყავ, სანამ სიცოცხლეს გამომასალმებდა, ფიქრი შევწყვიტე.
სიმართლე თუ გინდა, ესაა - ღარიბ კაცს მარტო ლოცვა ვერ გააძღებს.
- ვისი ვალი გაქვს? მთავარი არ არის ვალი რამდენია, მთავარია ვისი გვმართებს.
ყოველ ამოოხვრას თან სიცოცხლის ნაწილი მიაქვს.
იქ, ზეცაში უცნაურად ლაპარაკობენ, მაგრამ არა უჭირს, გაგება მაინც შეიძლება.
მთელი ცხოვრება ისედაც ჯახირობ, მარტო ერთადერთ იმედს ებღაუჭები, იქნებ იმქვეყნად მაინც მეღირსოსო სხვაგვარი ცხოვრება. და იმ მეორე ცხოვრების კარსაც ცხვირწინ გიხურავენ, შენ წინ ერთადერთი კარი რჩება ღია - კარი ჯოჯოხეთისა. არა, ჯობია არ გაჩნდე ქვეყანაზე...
სიკვდილს ვერავის გაუზიარებ, - მემკვიდრეობა როდია იგი, რომ ვისმე გაუყო, მწუხარება კი - ცუდი საცდურია სტუმრებისათვის.
- ამ ცოდვილ წუთისოფელში ნადირობისას დაფეთებულ, ყოველი მხრიდან გარშემორტყმულ მხეცებსა ვგვავართ, ცხოვრება ცდილობს ყოველნაირად გაგვაწამოს. უკან მოტოვებულ გზაზე მიწა ჩვენივე სისხლითაა მორწყული და ჩვენივე წარმავალი მტვრითაა დაფარული. რა ჩავიდინეთ ასეთი? ჭია რატომ გვიღრღნის სულს?
- ეს რაღაა, ხელახლა უნდა მათქმევინო აღსარება? რატომ? - ეს აღსარება არ არის, სუსანა. მოვედი, რათა გესაუბრო, სიკვდილისთვის შეგამზადო. - ვკვდები უვე? - დიახ, შვილო ჩემო. - მაშინ რაღას მაწვალებთ? დამტოვეთ, რათა მშვიდად აღვესრულო. თქვენ ალბათ განგებ გამოგგზავნეს, არ დააძინოო, იმდენს მელაპარაკებით, სანამ ძილი სულ არ გამიფრთხება, ძილი თუ გამიფრთხა, უკან როგორღა მოვიტყუო, როგორღა დავიძინო? ტყუილუბრალოდ რატომ მაწვალებთ?
გლოვის ზარების გუგუნთან ერთად კომალაში იფეთქა მხიარულებამ. ხალხი სეირნობის გუნებაზე დადგა: უკრავდნენ, ცეკვავდნენ, ხარხარებდნენ; მოედანზე იმდენ ხალხს მოეყარა თავი, ნემსი არ ჩავარდებოდა. ზარები დუმდნენ, მაგრამ შექეიფიანებული სოფელი ვერ დაშოშმინდა. შეუძლებელი გამხდარიყო ხალხისთვის ჩაგონება, რომ ზარებს სამგლოვიაროდ, მიცვალებულის გამო რეკდნენ. დაუპატიჟებელი სტუმრებიც ვეღარ დაეყოლიებინათ თავიანთ სახლებსი წასასვლელად, პირიქით, იქაურობას მხიარულების ახალი და ახალი მსურველები ემატებოდნენ.
"ჩვენ, მოხუცებულებს ან ცოტა გვძინავს, ან სულ არ გვძინავს, ეგ არის, მარტო თვალს ვატყუებთ ხოლმე, მაგრამ მაშინაც ვფიქრობთ; სხვა რა დაგვრჩენია ფიქრის მეტი".
მიცვალებულებს კი გადაეცი, რომ მუდამ კეთილი მინდოდა მისთვის და საიქიოს არ დამივიწყოს. - გადავცემ, დედილო ვილია. - ოღონდ ახლავე უთხარ ყველაფერი, სანამ სული სხეულს გაჰყრია...