ვანგოგენი | Vangogen

ტილო, ზეთი, 369 X 245 სმ , 1605-1606 წწ. რომის სანტა-მარია-დელა-სკალას ფეხშიშველმა კარმელიტებმა, ვისთვისაც ეს ნაწარმოები შეიქმნა, უარი თქვეს მასზე, მკრეხელობად მიიჩნიეს.  როგორც კარავაჯოს ბიოგრაფები მოგვითხრობენ, ბერებმა მხატვარს ქალწულის უპატივცემულოდ წარმოდგენა, მის სამოსში ვიღაც „სამარცხვინო მეძავის“, „გაფუებული შიშველფეხება კურტიზანი ქალის“ გამოსახვა დასდეს ბრალად. გადმოცემა მართლაც გვეუბნება, რომ კარავაჯომ მოდელად წყალში დამხრჩვალი მეძავის გვამი გამოიყენა. ასეა თუ ისე, სურათმა რომში მანტუის დუკას წარგზავნილის, მხატვარ პეტერ პაულ რუბენსის ყურადღება მიიპყრო, რომელმაც მყისვე რამდენიმე სკუდოდ შეიძინა იგი. მანტუის სამეფო კარიდან ტილო ინგლისში მოხვდა, შემდეგ ლუი XIV-ის ვერსალის სასახლეში დაიდო ბინა, იქიდან კი, 1793 წელს, ლუვრში გადაიტანეს. ეს კარავაჯოს მიერ რომში შესრულებული ბოლო ტილოა. სურათის ჩაბარების თარიღი მხატვრის ქალაქიდან გაქცევის თარიღს ემთხვევა, როდესაც მას მკვლელობა დაედო ბრალად. თავისი ფორმალური და იკონოგრაფიული სისადავით. სურათი ნატურალიზმის შედევრ...

ნაწყვეტი დათო ქარდავას წიგნიდან „მტაცებლები ურბანულ გარემოში“  სკანდინავიელები ყორნებს ღვთიურ და ბრძენ ფრინველებად მიიჩნევენ. სკანდინავიელთა უმაღლესი ღვთაება ოდინი ამბის მოსატანად ან თავის წყვილ ყორანს – ხუგინსა და მუნინს გზავნის, ანდა თავად გადაიქცევა ყორნად. თუშეთში ალილოზე მოსიარულენი წინა დღეებში მოკლულ ყვავს მიაბამდნენ ჯოხზე და ჩამოვლისას ყველა ოჯახის სარკმელში შეახედებდნენ. იმღერდნენ: „ალილო და ქრისტე ღმერთო, ქრისტე მოსრულაო, ყვავს ფეხი დაზრობია, კარგად მოსრულაო, ვინც კი პურს გამოგვიცხობს, კაი ყმისა აკვანი, ვინც მონა პურს გამოგვიცხობს, ფსია ქალის აკვანი“. სპარსულ ზღაპრებსა და ხალხურ პოეზიაში ყვავის გამოჩენა უკავშირდება დიდ სიხარულს. სწორედ ყორანი ამცნობს ადამიანს სატრფოსთან მოსალოდნელი შეხვედრის შესახებ. რაც შეეხება საქართველოს, როგორც პროფესორი ზურაბ კიკნაძე ამბობს, ქართულ ფოლკლორსა და მითოლოგიაში, ისევე როგორც ბევრი სხვა ხალხისაში, ყვავ-ყორანი სიკვდილის, ვერაგობისა და ავი ბედისწერის სიმბოლოა. ზურაბ კიკნაძეს მაგალითად მოაქვს თედო რაზიკაშვილის მიერ ჩაწერილი ერ...

როდესაც საუბარია ამერიკულ პოეზიაზე, უნდა გავითვალისწინოთ, რომ მისი თვითმყოფადი განვითარება იწყება XX საუკუნიდან, თუმცა უნდა ითქვას, რომ ის თავისებურებანი, რომლითაც გამოირჩევიან ახალი ამერიკელი პოეტები, უკვე საცნაურნი არიან XIX საუკუნის ამერიკულ პოეზიაში. ინგლისური პოეზიის მდიდარი ტრადიციები თავისებურად აღორძინდნენ ამ ახალ მიწაზე. მაშინ, როდესაც ევროპა დეკადანსის მწუხრით იბურებოდა, ამერიკაში აღმოცენდა ახალი, უიტმენისებური ტიპი პოეტისა, ცხოვრებასთან წილნაყარი, მიწიერი განცდებით დატვირთული. მაგრამ ჩვენ ისიც უნდა გვახსოვდეს, რომ სიმბოლიზმი ამერიკიდან მოეფინა ევროპის კონტინენტს. ედგარ პოს უშუალო გავლენას განიცდიდნენ ფრანგი და საერთოდ, ევროპელი დეკადენტები (უნდა აღინიშნოს, რომ ედგარ პოს თავისი ქვეყნის ლიტერატურაზე არ მოუხდენია ისეთი დიდი ზეგავლენა, როგორც ევროპის ლიტერატურაზე). რაც შეეხება უიტმენის ტრადიციებს, მისი ზეგავლენა უფრო საგრძნობია დღევანდელ ამერიკულ პოეზიაში. მისი ჟურნალიზმი, მისი ჯანსაღი, დემოკრატიულ კონცეფციებზე დაფუძნებული მსოფლმხედველობა, მისი თავისუფალი ლექსი მრავალი სა...

თბილისი გამოირჩევა იმით, რომ აქ ყოველთვის იპოვნით წაშლილი მეხსიერების ტოპოსებს, მაგრამ, ამავდროულად, არსებობს სრულიად განსხვავებული სოციოკულტურული და ეთნიკური ფენების წარმომადგენელთა კერძო მეხსიერების შემჭიდროვების, შეკუმშვისა და დაშრევების ადგილები და ძეგლები.

სალვადორ დალი ნიუ-იორკში, 1936 წ. სალვადორ დალიმ ამერიკის შეერთებულ შტატებში, კერძოდ, პიტსბურგში (კალიფორნია) პირველი გამოფენა 1928 წელს გამართა. ექსპოზიციაზე წარდგენილი „კალათა პურით“ ქალაქის თანამედროვე ხელოვნების გალერეამ შეიძინა.  სალვადორ დალი - „კალათა პურით“, 1945 წ. სალვადორ დალი - „კალათა პურით“, 1926 წ. [კალათა პურით, 1945, ტილო, ზეთი, 37x32 სმ; ამ სურათის პირველი ვარიანტი დალიმ 1926 წელს დახატა. 1945 წელს კი მისი გაცილებით მოკრძალებული ვერსია შექმნა. ეს იყო ომის დასრულების პერიოდი, როცა პური ძნელად იშოვებოდა. ეს ტილო ველასკესის სურათს „მოხუცი ქალი კვერცხს წვავს“ ერთგვარი ექოა. პური ევქარისტული და მისტიკური სიმბოლოა, დალი კი მას მარტორქის რქის ფორმას აძლევს] მომდევნო წელს დალის დეპრესიის მიზეზად კოკაინი იქცა. მძიმე პერიოდი თითქმის ათი წელი გაგრძელდა. იყო ჰოლივუდის ბუმის წლებიც, როცა მთელი თანხები კინოინდუსტრიას ხმარდებოდა და მხატვრებს სამუშაო შეუმცირდათ. 30-იან წლებში რუზველტის ადმინისტრაციის „ახალი კურსის“ ფარგლებში ჩამოყალიბდა WPA („სამუშაო პროექტები...

მე და თქვენ ვიცი, არა ვარ მე თქვენი თარგის, ვარ სულ სხვა ქვეყნის ჯიში და მოდგმა. და მომწონს არა გიტარის ჰანგი,  არამედ ზურნის ველური მოთქმა. სალონებში კი არა ვჩურჩულებ მუქ კაბებსა და პიჯაკებს შორის, ლექსებს ვუკითხავ ჩანჩქერს, ურჩხულებს და მე მისმენენ ღრუბლები შორი. მე მიყვარს, როცა არაბი მწირი წყალს დაემხობა მძიმე ლოდივით, არა ნაყალბევ სურათთა გმირი, ცას რომ გაჰყურებს მშვიდი ლოდინით. და მე ლოგინში კი არ მოვკვდები ნოტარიუსის და მკურნალთ ხელში, გამოქვაბულში დაველოდები და იქ მომაგნებს სიკვდილის გეში. არა მიტომ, რომ ავიდე აღმა პროტესტანტული სამოთხის კარად, არამედ, სადაც ქურდი და კახპა თავს დამკივლებენ: „წამოდექ, ჩქარა!“ ბუნება აჰა, ესერა, ბუნება მთელი, რომელსაც სული არ აღიარებს: მდელოზე თაფლის სურნელი ნელი ერთვის ჭაობის შმორის მხვიარებს. ქარს აიძულებს ველური გლოვა, მგლის ყმუილივით ზარი გამართოს. ფიჭვების თავზე ღრუბელთა გროვა მართავს მარულას უმისამართოს. ვხედავ: ლანდები ერთურთს ერევა, ვხედავ და მახრჩო...

2018 წლის 14 ნოემბერს, The Guardian-ზე გამოქვეყნდა სტატია, რომელიც ქუვეითში 5 წლის მანძილზე აკრძალულ 4000 წიგნზე (მათ შორის: „პარიზის ღვთისმშობლის ტაძარი“,  „მარტოობის ასი წელიწადი“ , „ძმები კარამაზოვები“ ) იყო საუბარი. აღსანიშნავია, რომ ამ მასიური აკრძალვის მიუხედავად, ნოემბერში ქუვეითში წიგნის საერთაშორისო ფესტივალი ჩატარდა... ფესტივალის სტუმრებს ადგილობრივი არტისტის ამბიციური ინსტალაცია დახვდათ - აკრძალული წიგნების სასაფლაო. საკუთარი ინსტალაციით, ქუვეითელი ხელოვანი მოჰამედ შარაფი იმედოვნებდა, რომ ქუვეითში, წიგნების მასობრივ აკრძალვასა და ცენზურაზე მთელ მსოფლიოს აალაპარაკებდა. საკუთარ მიზნებზე არტისტი ერთ-ერთ ინტერვიუში თავად საუბრობდა: „რატომ შევქმენი ასობით აკრძალული წიგნის სასაფლაო ქუვეითში?! რამდენიმე თვის წინ, ქუვეითის ხელისუფლებამ 4 300-ზე მეტი წიგნი აკრძალა. ამ დროს, ჯერ კიდევ ნიუ იორკში ვცხოვრობდი და ერთადერთი, რაზეც ვფიქრობდი, ისეთი ინსტალაციის შექმნა იყო, რაც ამ წარმოუდგენელი და მიუღებელი ცენზურის შესახებ აალაპარაკებდა საზოგადოებას. სექტემბერში, ქუვ...

არტურ რემბო, გალაკტიონ ტაბიძის ჩანახატი I კუპრისფერ წყალზე, სადაც მთვარე არის დარაჯი, თეთრად ტივტივებს ოფელია, როგორც შროშანი, ტივტივებს ნაზად, გახვეული გრძელ სუდარაში... - შორით კი ტყეებს ჟრიამულში გააქვთ დრო-ჟამი. საუკუნეებს ჩაუვლია, რაც ოფელია მრუმე დინებას მარმარილოს ფანტომად მიაქვს, რაც მისი ნაზი შეშლილობა წყალს მოფენილა და სევდის რომანსს უჩურჩულებს საღამოს ნიავს. თაიგულებით მორთულ გულმკერდს უკოცნის ქარი, უთრთოლებს ლეჩაქს, უსიცოცხლოდ წყალზე განფენილს, ტირიფთა ცრემლით ენამება ფერმკრთალი მხარი და ლერწმიანის უნიავებს შუბლს მონაბერი. ზოგჯერ, გაცრეცილ დუმფარებით შემორკალული, ჩიტს გააღვიძებს თხმელის ხეზე და ყურს მიაპყრობს, როგორ მოსწყდება, მაღლით, ბუდეს ფრთათა მარულა: - და ცას ჭიკჭიკი იდუმალი როგორ მიაპობს. II ო, ფერწასულო ოფელია! თეთრო, თოვლივით! შენი არსება დინებათა დუდუნს დანებდა! - ეს ის ქარია, ნორვეგიის მთებგადმოვლილი, თავისუფლების გაკვეთილებს რომ გიტარებდა. ეს ის ქროლვაა, ახლა სოველ თმებს რომ გიწეწავს, უცხო შრიალ...

ნიკო ფიროსმანი არის საქართველოს შესანიშნავი ეროვნული მხატვარი. ის ბევრისგან მიღებულია დღეს, მაგრამ ხალხის უმეტესი ნაწილისათვის თითქმის არც კი არსებობს. ათი წლის წინად ტფილისში ხშირად შეხვდებოდით ფიროსმანის სურათებს სასადილოებში და სამიკიტნოებში რკინის გზის სადგურის ირგვლივ; მისი სურათების ნახვა შეიძლებოდა აგრეთვე ქალაქის განაპირა უბნებში; ახლა, ეკონომიკური პირობების შეცვლის გამო, ბევრი სავაჭრო დაიხურა და აღარ არსებობს. ამის გამო სურათების ერთი ნაწილი დაიკარგა სრულებით; დანარჩენი კი გადავიდა კერძო პირების ხელში. ოცამდე მისი სურათი ინახება ნაციონალური გალერეის სარდაფში. ფიროსმანისებური ძველი ტფილისის სახე დაიკარგა მისი სიკვდილის შემდეგ. ხალხის უმეტესობა, რომელიც ხშირად დადიოდა სამიკიტნოებში, ბაღებში და სარდაფებში, ძლიერ აფასებდა ფიროსმანს, უყვარდა და ამაყობდა მისი შემოქმედებით. ფიროსმანი იყო ჭეშმარიტად ეროვნული მხატვარი. მართლაც, როგორი სიმდიდრით გადმოგვცემს ის ჩვენ ყოველდღიურ და ისტორიულ ცხოვრების სურათებს, როგორი შეკვეცილი და მძაფრი ოსტატობით ჰქმნის პორტრეტებს და ჟანრულ სცენებს!...