ვანგოგენი | Vangogen

დოსტოევსკის საზარელი ეშმაკნი  „ეშმაკნი“, ჩემი აზრით, ყველა დროსი უდიდესი პოლიტიკური რომანია. პირველად ოცი წლის ასაკში წავიკითხე. იმის აღსაწერად, თუ რა გავლენა იქონია მან ჩემზე, ერთადაერთი რამ შემიძლია ვთქვა: თავზარი დამეცა, შევშინდი, შევძრწუნდი და ბოლომდე ვირწმუნე მისი. ასეთი ღრმა გავლენა სხვა რომანს ჩემზე არ მოუხდენია; არც ერთი სხვა ნაწარმოების წაკითხვის შემდეგ ადამიანის სულის შესახებ ამდენი რამ არ შემიტყვია. ძალაუფლებისადმი წყურვილი; პატიების უნარი; სხვებისა და საკუთრი თავის მოტყუების უნარი; სიყვარული და სიძულვილი რწმენისადმი; რწმენის აუცილებლობა; ლტოლვა სიწმინდისა და ბიწიერებისაკენ. ყველაზე მეტად იმან შემძრა სულით ხორცამდე, რომ დოსტოევსკის თვალსაზრისით ყველა ეს თვისება - სიცრუისა და სიკვდილის ჩათვლით - თანაარსებობს და მტკიცედ აქვს ფეხი გადგმული პოლიტიკაში. ვეთაყვანებოდი დოსტოევსკის გენიას; იმას, რომ ერთ რომანში ეს ყოველისმომცველი სიბრძნე ჩაატია. სწორედ ეს არის ლიტერატურის უმთავრესი ღირსება: დიდი რომანები ახალი სამყაროს კარს გვიხსნიან და იქ მათ გმირებთან თაანრსებობის საშ...

ბ. გზელის წიგნი: „როდენის საუბრები ხელოვნებაზე“ ბოლოვდება თავით, თუ რა მნიშვნელობა აქვს მხატვარს ცხოვრებაში. ავტორი წიგნის ბ. გზელი და ოგიუსტ როდენი თავისი მოწაფეებით, უკვე ცნობილ მოქანდაკეებით ბურდელით და დესპიოთი მიდიან სავახშმოთ რესტორანში. ბურდელი ლაპარაკობს თავის ახლად გამოფენილ ქანდაკ „პანზე“, რომელსაც მისცა სახე თავის დიდებული მასწავლებლის ო. როდენის და ბოდიშს იხდის, რომ მასწავლებელს ქანდაკში რქები დაადგა თავზე. მაგრამ როდენი იღიმება და უხსნის: რომ მიქელანჯელოს მოსესაც რქები ადგას თავზე, ეს ნიშანია ძლიერების, ყველაფრის ცოდნის და ამით მხოლოდ ამაყობა თუ შეუძლია მასწავლებელს... ამხანაგურ ვახშამზე ღვინომ გახსნა გული და ბურდელი ეძლევა სევდიან ფიქრს მხატვრის უსარგებლობაზე და იქამდისაც კი მიდის, რომ ამბობს: - მამაჩემი ქვისმთლელი იყო. მის შრომაში იყო აზრი, იმას მოჰქონდა სარგებლობა, მაშინ, როცა მე სულ ზედმეტი ვარ, ან ვის რად უნდა ჩემი ქანდაკება. ეს თითქოს სიგნალი იყო, რომ მაესტროს დაეწყო საუბარი მხატვრის დანიშნულებაზე. ეს საუბარი ძალიან საინტერესოა. აქ რამდენიმე უბრალო სიტყვით...

ა არავის ვმსახურებდეთ, არცა ვემონოთ, გარეშე ღვთისა დამბადებელისა. ასეთი იყო აღთქმა ქართველი ერის ისტორიული ცხოვრების გარიჟრაჟზე ქართლის ცხოვრების გადმოცემით. და ვინ იტყვის, რომ საქართველომ არ იცოდა სიცოცხლე, რომ მან არ იცოდა ბრძოლა და თავისუფლება, სილამაზისთვის არ მიეტანოს მსხვერპლი. მოდიოდენ, მოდიოდენ, მოდიოდენ, ვინც აიდგა ფეხი სასიარულოდ, ვინც იცოდა სიარული, ვისაც უნდოდა თავის გამოცდა, სიკვდილთან ახლოს დგომა. გზა მათი იყო საქართველოზე... და საფლავი მათი საქართველო... იდგა სისხლი მდინარედ და გზა აგავდა აფთრის ნაკვალევს ხეობაში, ძვლებით მოკენჭილს... ... და საქართველო მეწამულ პორფირს. რა არის მთელი ისტორია ძველი საქართველოსი, თუ არა. საბედისწერო დუელი... ღმერთის უზარმაზარ ქვეყანა - ცირკში იდგა საქართველო, როგორც უკვდავი გლადიატორი. ტანი მისი იყო დაჭრილი და ელავდა მეწამული იარებით, მაგრამ მაინც იდგა და იბრძოდა. რამდენად ძლიერი და მრავალი იყო მტერი, იმდენად ზვიადი და სასტიკი იყო ბრძოლა... მხოლოდ ჭრილობით აჭრელებული გლადიატორი იდგა და არ ტოვებდა ასპარეზს. ძალიან მოკლე იყ...

ცხინვალზე შეტების დავალება შსს-მ იკისრა. აქედანაც ჩანს, რომ ცხინვალთან დაკავშირებული გადაწყვეტილება არ იყო სამხედროების აზრი. შეიძლება ითქვას, რომ რუსული სამშვიდობო ბატალიონის პირადი შემადგენლობის თითქმის ნახევარს შეადგენდა სპეციალურ მომზადებას გავლილი სამხედრო მოსამსახურეები, რომლებსაც ჩეჩნეთში ბოევიკების წინააღმდეგ განხორციელებულ სპეცოპერაციებში იყენებდნენ. კონფლიქტის გამწვავებამდე რამდენიმე დღით ადრე, 5-6 აგვისტოს, ცხინვალში ჩრდილო კავკასიიდან დამატებით მოხალისე კაზაკთა დაახლოებით 150 კაციანი რაზმი შემოვიდა. საფუძველი არ არის, ეჭვი შევიტანოთ იმაში, რომ ქართული სოფლები ნული, ავნევი, ასევე სამშვიდობო პოსტები სარაბუკში ნამდვილად იბომბებოდა, მაგრამ ნათელია ის, რომ ცეცხლის ინტენსივობის ზრდის პირობებში რატომღაც არავინ ფიქრობდა მშვიდობიანი მოსახლეობის ევაკუაციაზე. უპასუხისმგებლოდ უნდა ჩაითვალოს საქართველოს სამხედრო-პოლიტიკური ხელმძღვანელობის დამოკიდებულება, რომ მათ გააჩნდათ ინფორმაცია რუსული აგრესიის შესახებ და ამის მიუხედავად, არ მოხდა ქართველი მოსახლეობის ევაკუაცია. პრეზიდენ...

საგულისხმოა, რომ დასავლურ პრესაში აფხაზეთის კონფლიქტს ხშირად Dacha War-ს, ანუ „აგარაკების ომს“ უწოდებდნენ. აჭარაში განლაგებული რუსეთის ჯარების სარდალმა, რუსული ტანკებისა და სხვა მძიმე ტექნიკის ფონზე მდგარმა გენერალმა ბორისოვმა გულახდილი ინტერვიუ მისცა ტელეკომპანია „რუსთავი 2“-ის ჟურნალისტებს: „ვინ ვართ ჩვენ, ГРВЗ? თქვენ მეტყვით - ГРВЗ ამიერკავკასიაში რუსეთის ჯარების ჯგუფია? ჩვენი კი, რუსი სამხედროები ГРВЗ ვშიფრავთ, როგორც ყველასაგან მივიწყებულ რუსეთის ჯარების დაჯგუფებას. არც ჯამაგირს, არც ტანსაცმელს, არც მატერიალურ უზრუნველყოფას, არც ჩემ ფეხებს, არაფერს არ გვიგზავნის რუსეთი. ერთადერთი ადამიანი, ვინც ამ ვითარებაში ჩვენზე ზრუნავს, ასლან იბრაგიმის ძე აბაშიძეა. ის გვიხდის ჯამაგირს, გვაცმევს და ფეხსაცმელსაც გვაძლევს; ამას წინათ ახალ-ახალი ბინები დაგვირიგა. ამიტომ ჩვენ, ყველანი, საქართველოში მყოფი რუსი სამხედროები, არჩევნებზე მხარს ვუჭერთ ასლან იბრაგიმის ძეს. ჩვენ გვინდა, რომ ის გახდეს საქართველოს პრეზიდენტი. ის მაშინვე ხელს მოაწერს ხელშეკრულებას, რომ რუსეთის ბაზები სამარადჟამოდ დარჩეს ...

(წაკითხულია 1958 წლის 24 აპრილს ვირჯინიის უნივერსიტეტის სტუდენტებთან) ორი წლის წინ პრეზიდენტმა აიზენჰაუერმა ჩაიფიქრა გეგმა, რომელიც ძირითადად სწორ იდეაზე იყო დაფუძნებული. იგი ფიქრობდა, მსოფლიოს მდგომარეობა, კაცობრიობის საყოველთაო დილემა დღეს უბრალოდ იმიტომაა ისეთი, როგორიც არის, რომ ცალკეულ პიროვნებებს, კაცებსა თუ ქალებს, განსხვავებული ეროვნებისა, სხვადასხვა ენაზე მოლაპარაკეთ და განსხვავებულ მდგომარეობაში მყოფთ, არ შეუძლიათ იმსჯელონ იმ პრობლემებსა და დილემებზე, რომელთა წინაშეც დგანან, მაგრამ მაინც უნდა შეეცადონ, ასე მოიქცნენ მათი მოწინააღმდეგე და მოჩვენებითად შეურიგებელ მთავრობებს შორის არსებული ფორმალური ორგანიზაციების მეოხებითო. ესე იგი, გარკვეულ პიროვნებებს, ცხოვრების ყველა სფეროში, უნდა მიეცეთ საშუალება ესაუბრონ თავიანთ კოლეგებს სხვა ქვეყნებიდან მთელს დედამიწის ზურგზე - მუშა მუშას, მეცნიერი მეცნიერს, ყველა, ექიმები, ვექილები, ვაჭრები, ბანკირები, ხელოვანნი უნდა ესაუბრონ უცხოელ კოლეგებს. თავისთავად იდეა დასაწუნი არ არის. რა თქმა უნდა, ყველა ხელოვანი, მხატვარი, მუსიკოსი, მოქ...

ნაწყვეტი კანდიდ ჩარკვიანის წიგნიდან - „სტალინთან ურთიერთობის ეპიზოდები“ მკითხველის ყურადღებას შევაჩერებ სტალინის შეხედულებებზე ვაჟა-ფშაველას ენის, პოეტური შემოქმედებისა და მსოფლმხედველობის შესახებ. სტალინი შეძლების ფარგლებში ეცნობოდა თანამედროვე ქართული მხატვრული ლიტერატურის ნიმუშებს, მაგრამ მან გაცილებით უფრო ღრმად იცოდა ჩვენი კლასიკური მწერლობა. ხანდახან, განწყობილების მიხედვით, ბარათაშვილის, ილიას, აკაკის რომელიმე ლექსის ერთ ან ორ სტროფს ზეპირად იტყოდა. უყვარდა რაფიელ ერისთავის შედევრი - „სამშობლო ხევსურისა“. შესანიშნავი ლექსიაო, - ამბობდა, - მაგრამ იდეურად ძალიან შეზღუდულია, კარჩაკეტილობის ნამდვილი აპოლოგიააო. სტალინი, რასაკვირველია, კარგად იცნობდა ვაჟა-ფშაველას პოეზიას. საგულისხმოა, რომ ვაჟას ის ზოგჯერ გვარით იხსენიებდა - „ლუკა რაზიკაშვილის ლექსიო“, იტყოდა. ჩანს, 90-იან წლებში, როცა სოსო ჯუღაშვილს ქარტულ პოეზიასთან უშუალო დამოკიდებულება ჰქონდა, დიდი პოეტის ფსევდონიმი იმდენად არ იყო დამოუკიდებელი, რომ გვარი მთლიანად შეეცვალა. სტალინი დროდადრო გაიხსენებდა და ზეპირად იტყო...

წიგნის გარეკანზე გამოყენებულია ქართველი მხატვრის - უჩა ჯაფარიძის მიერ პასტელით შესრულებული სტალინის პორტრეტი, რომელიც მან კანდიდ ჩარკვიანს 1950 წელს აჩუქა. უნდა მოგესმინათ, სიცილის როგორი ქუხილი იდგა ოთხიათასიან აუდიტორიაში, როცა სტალინი სარკაზმის იარაღით, მეთოდურად, თითქოს უროს ურტყამსო, ამსხვრევდა გერმანელ ფაშისტთა ნაბოდვარს - საბჭოთ სახელმწიფო არ არსებობს, იგი მხოლოდ გეოგრაფიული ცნებააო. მილშტეინის უფროსი ძმა ამერიკაში ცხოვრობდა და იქ მას კინემატოგრაფიის სამყაროში მაღალი მდგომარეობა ეჭირა. ეს ყველამ იცოდა. ჩვეულებრივად, ასეთი ბიოგრაფიული მონაცემების მქონეს მაშინ უშიშროების ორგანოებში ან პარტიულ აპარატში არ გააჭაჭანებდნენ, მაგრამ ბერია თავის თავს ყველაფრის უფლებას აძლევდა. ბერიას მიერ წამოწყებული დაპატიმრებები ჩემთვის, ჯერ კიდევ რიგითი კომუნისტისათვის, ცნობილი იყო, მაგრამ არც მათ მასშტაბებზე, არც კონკრეტულ მიზეზებზე წარმოდგენა არ მქონდა. მით უმეტეს, არ მოველოდი, თუ რეპრესიების ტალღა ჩემ ახლოს გაივლიდა. ნამდვილად კი ასე მოხდა. განყოფილებას შტატით ოთხი ინსტრუქტორი ეკუთვნოდა, გ...