ვანგოგენი | Vangogen

„მტაცებლები ურბანულ გარემოში“ დათო ქარდავას მორიგი წიგნია. ის, რაც თავიდან ბოლომდე განსჭვალავს ამ წიგნს – ესეებისა და სტატიების კრებულს – არის ტკივილი, გულწრფელობა და სითამამე: ტკივილი, რომელსაც იწვევენ უაზროდ განადგურებული, თუ აქა-იქ კენტად დარჩენილი, ძველი შენობა-ნაგებობები, ახალი, ყოვლად შეუსაბამო მშენებლობები, თბილისის წარსულისა და ლანდშაფტისადმი უდიერი დამოკიდებულება, მწვანე საფარის განადგურება... ამ წიგნში მკითხველი ძალიან ბევრ საინტერესო ფაქტს აღმოაჩენს და არა მხოლოდ უშუალოდ თბილისთან დაკავშირებულს. *** მკვიდრად ნაგებმა მეტეხის ხიდმა კარგად გაუძლო მტკვრისა და დროის დინებას და დღესაც ისეთივე დგას, როგორიც შორეულ 1951 წლის 1 მაისს, როცა საიზეიმო ვითარებაში გაიხსნა, მაგრამ ძველი ალბომის მთელი ხიბლიც ის არის, რომ ძველ ფოტოზე გამოსახული ნაგებობა, რაღაც იდუმალებით, განსხვავდება იმისგან, რაც ახლა მეტეხის ეკლესიასთან მტკვრის ორ ნაპირს ერთმანეთთან აკავშირებს.  გახსნისას მეტეხის ხიდს ოთხი 11-მეტრიანი ლამპიონი (მაღალი პირამიდის ფორმის სვეტი) ამშვენებდა. მეტიც, ეს ლამპიონები თ...

კლოდ მონეს ძალიან უჭირდა. ოჯახი მას მხარს არ უჭერდა და უკიდურეს გაჭირვებაში უწევდა ცხოვრება. ფაქტობრივად, გადართული იყო იმაზე, რომ როგორმე თავი გადაერჩინა. თუ ვინმე მას ეხმარებოდა, ეს იყო ფრედერიკ ბაზილი, თვითონაც მხატვარი, იმპრესიონისტი, მაგრამ ბაზილი ადრე გარდაიცვალა პრუსიასთან ომში.  კლოდ მონე - ბაზილი და კამილა, 1865 წ. მონეს მეორე და სამუდამო დამხმარე და სიყვარული კი თავისი ცოლი კამილა იყო. ამ ძალიან საყვარელ გოგოს ხატავდა, სანამ კარგი იმპრესიონისტი გახდებოდა. კლოდ მონე - კამილა მწვანე კაბაში კლოდ მონე  - კამილა იაპონურ სამოსში, 1875 წ. ხატავდა ხან მწვანე კაბაში, ხან მინდორში. ეს გოგო გრძნობდა, რომ მონესთვის მუზა იყო და აძლევდა მუშაობის საშუალებას, ბოლოს მისი ცოლიც გახდა და მიუხედავად მატერიალური გაჭირვებისა, ბოლომდე გვერდით ედგა თავის ქმარს.  იმდენად უჭირდათ, რომ სახლის მაგივრად ნავში ცხოვრობდნენ. გაუყვებოდა ხოლმე მონე სენის ნაპირებს თავისი ნავით, თან ეტიუდებს აკეთებდა და თან იმავე ნავში ცხოვრობდა ცოლთან და მერე შვილთან ერთადაც. კამილა, რომ...

1888 წელს, ვინსენტ ვან გოგი საფრანგეთის სამხრეთში, კერძოდ კი არლში გადასახლდა. მხატვარმა პატარა სტუდია იქირავა და ამავე წლის ოქტომბერში საკუთარი საძინებლის ხატვა დაიწყო.  მხატვარი ბევრს ლაპარაკობს მასზე თავის წერილებში: „ამჯერად ეს, უბრალოდ, ჩემი საწოლი ოთახია; მთავარი როლი აქ ფერმა უნდა შეასრულოს, რომელიც მისი გამარტივებული გააზრებით უფრო მაღალ სტილს ანიჭებს საგნებს და სიმშვიდისა და ძალის საერთო შთაბეჭდილებას ქმნის. ამ სურათის ხილვამ უნდა დაამშვიდოს ადამიანის გონება, ანუ, უფრო სწორად - მისი ფიქრები. ოთახის კედლები მკრთალი იისფერია. იატაკი წითელი კვადრატებისგან შედგება, ხის საწოლი და სკამები ყვითელია, ყვითელი ზეთის ფერისა. ზეწარი და ბალიშები ძალიან ღია ფერის მომწვანო-ლიმნისფერია. ვარცლი - ლურჯი, კარები - იასამნისფერი. ეს არის და ეს. ამის გარდა, ამ ოთახში, რომლის დარაბებიცდახურულია, ვერაფერს ვერ დაინახავთ. ავეჯის ზომამ ასევე უნდა გამოხატოს ურყევი სიმშვიდე. კედლებზე პორტრეტები, სარკე, პირსახოცი, და რაღაც ტანსაცმელი ჰკიდია. ჩარჩო თეთრი უნდა იყოს, რადგანაც სურათზე არაფერი არ ...

ჩემო პრეზიდენტო, წვრილად მოგწერთ ფიქრებს. თუ დრო გექნათ, იქნებ წაკითხვაც კი შეძლოთ. დღეს გადმომცეს, მარშით, მე უწყება ხელში – რამდენიმე დღეში მიბარებენ ჯარში. ჩემო პრეზიდენტო, მე ომში არ წავალ! ხალხის მოსაკლავად არ მოვსულვარ ქვეყნად! ნუ გამიბრაზდებით, მაგრამ უნდა გითხრათ ჩემი ბოლო სიტყვა – დეზერტირი ვხდები. ჩემთვის, ომის წლები გადაიქცა დრამად: დამეღუპა მამა, დამეკარგნენ ძმები. საცოდავი დედაც მოინელა დარდმა, ბნელ სამარის გარდა ვეღარაფერს ხედავს. ტყვეს, დამატყდა სრული უბედობის ცელი – ამაწაპნეს ცოლი, გამიძარცვეს სული… ხვალ, რომ ირიჟრაჟებს, რაღა დაგიმალოთ, წარსულს სამუდამოდ მივუხურავ კარებს. გადავივლი მთა-ბარს, ვიწანწალებ ობლად ქალაქად თუ სოფლად და ხალხს ვეტყვი ამას: "კვერის დაკვრას მორჩით, გონს მოეგეთ დროზე, უარი თქვით ომზე, არ წახვიდეთ ომში!" თუ აანთეთ დენთი, თუ სისხლს ითხოვს დავა, მაშ, დაღვარეთ თავად, ჩემო პრეზიდენტო! მდევარს გადაეცით, თუ ჩემამდე მოვა – უიარაღოდ ვარ, დე, გამიხსნას ცეცხლი. თარგმანი ფრანგულიდან -...

„სახელმწიფო დიადი ფიქციაა, რომლის საშუალებითაც ყველა სხვის ხარჯზე ცხოვრებას ცდილობს“... *** ქართველმა მკითხველმა კლოდ ფრედერიკ ბასტია პირველად 1863 წელს, ილია ჭავჭავაძის რედაქტორობით გამომავალ ჟურნალ „საქართველოს მოამბის“ მე-8 ნომერში გამოქვეყნებული ნაწყვეტით გაიცნო.  „არის ერთი პატარა წიგნი, დაწერილი გამოჩენილი ფრანციის ეკონომისა ბასტიასაგან: ეკონომიკური სოფიზმები. თუმცა მთელი წიგნი ფრიად საგანგებო რამ არის და სასარგებლოცაა როგორც ყველასათვის, ისე ჩვენთვისაც, მაგრამ მე იქიდამ ამოვიღე მარტო ერთი ნაწილი - „მცარცველობის ფიზიოლოგია“, რომელიც უფრო მეტად მოედგმის ჩვენს ცხოვრებას და რომელმაც იქნება გვიშველოს, ზოგიერთი რამე გავიგოთ და ამით ჩვენთვის უნაყოფო არ იქმნეს“, - ვკითხულობთ აღნიშნული ნაწყვეტის განმარტებაში. *** სიცოცხლე, თავისუფლება და საკუთრება იმიტომ კი არ არსებობს, რომ ხალხმა კანონები შექმნა, არამედ, პირიქით, სიცოცხლის, თავისუფლებისა და საკუთრების არსებობამ განაპირობა, რომ ხალხმა კანონები წამოსწია წინ. *** არაფერი არ უქადის საზოგადოებას უფრო დიდ ბოროტებას ...

გრიგოლ რობაქიძე - ვერის ხიდზე ვერის ხიდზე მძიმე ღამით თმაგაშლილი ქარი მღერის... ლანდი დაჰსტვენს ვერის ხიდზე, ლანდი თოვლის და ნამქერის... ვერის ხიდზე ქარი ზუის, მწვანე ზღაპრებს ანიავებს: ჰე! არული გაუმართავთ ვერის ხიდზე კუდიანებს... ვერის ხიდზე ქარი გიჟი დავლურს უვლის, სტვენს და ჰკივის: ჭინკა ჭინკას მისდევს ცეკვით, კუდიანი ხტის და ჰყივის... ვერის ხიდზე ველურ ხმაზე ქარი აყრის მტკვარს სიამეს... სისხლის ლანდი ვერის ხიდზე გულს ეჭრება მძიმე ღამეს... მძიმე ღამით ვერის ხიდზე მთვრალი ქალი სატრფოს ელის... ვერის ხიდზე ქეიფია გამართული გიჟი ველის... „ცისფერი ყანწები“, 1916 წ. *** გალაკტიონის ხიდი, რომელიც ერთმანეთთან აკავშირებს ვერისა და კუკიის უბნებს, დღევანდელი სახით 1952 წელს აიგო. ადრე მის ადგილას რკინის სამმალიანი ხიდი იდგა, რომელიც 1885 წელს აუშენებიათ. საბჭოთა ხელისუფლების წლებში ხიდს არკადი ელბაქიძის, შემდეგ იოსებ სტალინის სახელი ერქვა, 1990 წელს ხიდს ძველი სახელი (ვერის ხიდი) დაუბრუნეს. მოგვიანებით 1999 წელს მას გალაკტიონის ხიდი ეწოდა. ხიდ...

აკა მორჩილაძის ამ რომანში თბილისს ფოთი ჰქვია, ფოთს კი – თბილისი. იმპერატორის საგანგებო ბრძანებით გადაურქმევიათ სახელები ქალაქებისთვის და ამაში მეტად ჩახლართული აზრი ჩაუდიათ. რომანშიც ყველაფერი ასეა ჩახლართული. გასაოცარი ამბავი დიდი ამბოხებისა, რომელიც თითქმის მთელ საქართველოს მოიცავს – თბილისსაც, ფოთსაც, ქუთაისსაც და დაუსახლებელ ტყეებსაც, ერთი მხრივ, სრულიად დაუჯერებელია, თუმცა, იმდენად დამაჯერებლადაა მოთხრობილი, რომ მის ნამდვილობაში მკითხველს ეჭვი ერთი წამითაც არ ეპარება.  წიგნს არაფერი აქვს საერთო რეალობასთან, მის პერსონაჟებს არ იცნობს საქართველოს ისტორია, თუმცა კითხვისას მყარია შთაბეჭდილება – „ისტორიულ რომანს ვკითხულობ“. ასევე მყარია შთაბეჭდილება – „ეს პასაჟი მეცნობა“. საიდან? ამის გაგებაში მკითხველს ბოლო გვერდზე მოცემული „გამოყენებული ლიტერატურა“ დაეხმარება. „მორიდებული ზურმუხტი“ უამრავ ალუზიას შეიცავს ამ ბევრი დიდი და კარგი წიგნიდან. *** განა რა სჯობიან ტფილისს გაზაფხულზე, როცა იქ ატმის და ალუბლის ყვავილები გეხლება თვალებში და სურნელიანი ტოტები ცხვირპირსაც გიჩხაპნის...

ნობელის პრემიის ლაურეატმა ჯონ მაქსველ კუტზეემ კრიტიკოსებსა და ლიტერატურის მოყვარულებს თავისი ახალი რომანით (2013) რთული თავსატეხი გაუჩინა: არის თუ არა ეს წიგნი ერთი დიდი ფანტაზია კაცობრიობის მომავლის შესახებ? იქნებ ამ მონათხრობში არამიწიერი ცხოვრების პოსტმოდერნული ალეგორია იმალება? ანდა ავტორს სურს, გვიამბოს იმ ადგილსა და დროზე, სადაც და როცა ადამიანები საკუთარი ეგოიზმისა და ვნებებისაგან გათავისუფლდებიან?  ასეა თუ ისე, ნაწარმოების მთავარი გმირები ახალ მიწაზე ახალი ცხოვრების დასაწყებად მიდიან. მათ არც თავიანთი წარსული ახსოვთ და აღარც საკუთარი სახელები, მაგრამ ეს არის ერთადერთი სამყარო „ყველა შესაძლებელ სამყაროთა შორის“. ამიტომ ისინი მის კანონებს უნდა დაემორჩილონ. თუმცა, ერთ-ერთ პერსონაჟს წარსული აჩრდილებად თან სდევს და მოსვენებას არ აძლევს. „რატომ არ უნდა იქცე ისევ ბავშვად, იმის მაგივრად, რომ ეცადო, გარდაიქმნა?“ – აი, წიგნში არსებული კიდევ ერთი კითხვა, რომელზეც სავარაუდო პასუხის გაცემა მკითხველს თავად მოუწევს; და ამ პასუხით მან შესაძლოა რომანის სათაურში დამალული სიმბოლოც ამოხს...

ბენია ჩხიკვიშვილი დაიბადა 1881 წ. სოფ. საყვავისტყეში (გურია) ღარიბი აზნაურის ოჯახში. სწავლობდა ქუთაისის სამეურნეო სკოლაში, საიდანაც 1900 წელს დაითხოვეს დასამთავრებელ კლასიდან არალეგალურ დროგამოშვებით გამოცემაში მონაწილეობისათვის. სკოლაში ის გაეცნო სოციალ-დემოკრატიულ მოძღვრებას, მონაწილეობას იღებდა მოწაფეთა არალეგალურ წრეში და მჭიდრო კავშირი ჰქონდა ქუთათურ მესამე დასელებთან. სკოლიდან დათხოვის შემდეგ ორი წლის განმავლობაში მასწავლებლობდა სამრევლო სკოლაში, სამეგრელოში, სადაც კარგ მასწავლებლად ირიცხებოდა. 1902 წ. ქ. ქუთაისში გაიმართა დასავლეთ საქართველოს სამრევლო სკოლების მასწავლებელთა კურსები. ადგილობრივ სოციალ-დემოკრატთა წინადადებით, ბ. ჩხიკვიშვილი ავრცელებს არალეგალურ ფურცლებს, რომელშიც სოციალ-დემოკრატიული პარტია მოუწოდებდა მასწავლებლებს მხარი დაეჭირათ გლეხთა მოძრაობისათვის, რომელმაც გურიაში იფეთქა და მის გავრცელებისათვის სხვა მაზრებში ხელი შეეწყოთ. ის დაასმინეს თ. ჟორდანიასთან, რომელიც კურსებს ხელმძღვანელობდა და დაუყოვნებლივ დაითხოვეს მასწავლებლობიდან. ის მაშინვე გაეშურა ...

თაჰსინ იუჯელი სახელგანთქმული თურქი მწერალი, ესეისტი, კრიტიკოსი და მთარგმნელია. იგი 1933 წელს დაიბადა ელბისტანში, აღმოსავლეთ თურქეთში. დაამთავრა სტამბოლის უნივერსიტეტის ფრანგული ენისა და ლიტერატურის ფაკულტეტი, მე-19 და მე-20 საუკუნის ლიტერატურისა და სემიოლოგიის სპეციალობით. დოქტორის ხარისხის მიღების შემდეგ, ამავე ფაკულტეტზე ასწავლიდა ფრანგულ ლიტერატურას 38 წლის განმავლობაში, პენსიაზე გასვლამდე, 2000 წლამდე. მას ფრანგული ენიდან თარგმნილი აქვს 80-მდე ნაწარმოები ისეთი ავტორებისა, როგორებიცაა: ონორე დე ბალზაკი, გუსტავ ფლობერი, მარსელ პრუსტი, ანდრე ჟიდი, ალბერ კამიუ, მიშელ ტურნიე, როლან ბარტი, ანდრე მალრო, რემონ კენო, პასკალ კინიარი, რობერ დესნოსი და სხვ.  თაჰსინ იუჯელს დაწერილი აქვს რვა რომანი, რომელთაგან თითქმის ყველას თურქეთის პრესტიჟული ლიტერატურული ჯილდოები აქვს მიღებული (საიტ ფაიკის სახელობის, თურქული ენის ინსტიტუტის, ორჰან ქემელის სახელობის და სხვ.). რომანი „ვათანდაში“ (მოქალაქე) 1996 წელს დაიწერა. იგი ხუთ ენაზეა თარგმნილი. *** კეთილი ნების მრავალი ახალგაზრდა ყოფილა და...