ვანგოგენი | Vangogen

მე, მიგელ ლიტინი, ერნანისა და კატალინას ვაჟი, პროფესიით კინორეჟისორი და ერთ-ერთი იმ 5000 ჩილელთაგანი, რომლებსაც სასტიკად გვეკრძალებოდა სამშობლოში დაბრუნება, 12 წლიანი ემიგრაციის შემდეგ კვლავ ჩემს ქვეყანაში ვიყავი, ღრმად ჩამალული საკუთარ, თავიდან ფეხებამდე შეცვლილ გარეგნობაში, ყალბი საბუთებითა და ყალბი ცოლით. ჩვენი მიზანი ერთი შეხედვით მარტივი ჩანდა, სინამდვილეში კი ერთობ სარისკო იყო. უნდა გადაგვეღო დოკუმენტური ფილმი ჩილეში 12 წლიანი სამხედრო დიქტატურის რეალობაზე. გარდაქმნა ყოველდღიური ბრძოლაა, რომელშიც პიროვნება ხშირად ეწინააღმდეგება საკუთარ მცდელობას გახდეს სხვა ადამიანი და ცდილობს დარჩეს იმად ვინც იყო. ისე რომ, მთავარი სირთული ახალი წეს-ჩვეულებებისა და მანერების შესწავლა კი არ გამოდგა, როგორც თავიდან მეგონა, არამედ ჩემი სულის უნებლიე ამბოხის ჩახშობა, რომელიც ჩემ ფიზიკურ და ქცევის წესების გადასხვაფერებას ედგა კრიჭაში. აღარ უნდა ეარსება ადამიანს, რომელიც მთელი ცხოვრება ვიყავი და უნდა შეგვექმნა სრულიად განსხვავებული პიროვნება, ვინც ეჭვს არ აღუძრავდა იმავე პოლიციას, რომელმაც ქვეყნ...

1985 წლის დასაწყისში, ჩილელი კინორეჟისორი მიგელ ლიტინი, რომელიც იმ ხუთი ათას კაციან სიაში ფიგურირებდა, კატეგორიულად რომ ეკრძალებოდათ სამშობლოში დაბრუნება, არალეგალურად შეიპარა ჩილეში, იქ 3 კვირა დაჰყო და 7000 მეტრზე მეტი ფირი დახარჯა, რომელზეც თავისი ქვეყნის რეალობა ასახა 12 წლიანი სამხედრო დიქტატურის შემდეგ. ლიტინმა, რომელსაც შეუცვალეს სახე, ლაპარაკის მანერა, ჩასმის სტილი და ყალბი საბუთებით მოამარაგეს, არალეგალურად მომუშავე დემოკრატიული ორგანიზაციების დახმარებით ქვეყნის მთელი ტერიტორია შემოიარა, „ლა მონედაშიც“ (ასე უწოდებენ ჩილეს მთავრობის სასახლეს) შეაღწია და ექვს ადგილობრივ, ახალგაზრდულ ოპოზიციურ ჯგუფთან ერთად სამ ევროპულ გადამღებ ჯგუფს უხელმძღვანელა, რომლებიც სხვადასხვა ლეგენდით, ლეგალურად შევიდნენ ჩილეში. ამ თანამშრომლობის შედეგად შეიქმნა 4 საათიანი სატელევიზიო ფილმი და მისი ორ საათიანი კინოვერსია, რომელსაც ამ დღეებში მთელ მსოფლიოში აჩვენებენ. ექვსი თვის წინ, როცა მიგელ ლიტინმა მადრიდში მიამბო რა და როგორ გააკეთა, ვიფიქრე, რომ მისი ფილმის მიღმა კიდევ ერთი ფილმი იმალებოდა,...

ოქტომბრის დილა იდგა, ერთი იმათგანი, რომლის გადატანაც დროის გულისგამაწვრილებელ დინებას პოლკოვნიკივით შეჩვეულ კაცსაც კი გაუჭირდებოდა. არადა, რამდენი ოქტომბერი მოინელა! უკვე ორმოცდათექვსმეტი, - ამდენი გავიდა სამოქალაქო ომის შემდეგ, პოლკოვნიკი კი ლოდინის მეტს არაფერს აკეთებდა. და აჰა, ამ ოქტომბერსაც მოესწრო სხვა წვრილმანებთან ერთად. მწვანე, ლორთქო ბალახსა და მიწაზე წვიმის ჭიაყელების ნაკვალევს რომ ათვალიერებდა, პოლკოვნიკმა მთელი თავისი შიგნეულით იგრძნო ოქტომბრის სველი დამღუპველობა. ღობის ხვრელში რამდენიმე ბავშვი გადმოძვრა, მამალს შემოუსხდნენ და ხმისამოუღებლად მიაჩერდნენ. - გეყოფათ, - თქვა პოლკოვნიკმა, - მამლები ფუჭდებიან, როცა მათ დიდხანს უცქერენ. შავებში გამოწყობილი სხვა ქალები ისე მისჩერებოდნენ მიცვალებულს, როგორც მდინარის დინებას უყურებენ ხოლმე. პოლკოვნიკი აღელდა. აკრძალული ლიტერატურის კითხვის ათწლიანმა გამოცდილებამ ვერ ასწავლა, რომ უკანასკნელი ცნობები ყოველთვის ყველაზე იმედიანია. - ევროპელთათვის სამხრეთ ამერიკა ულვაშებიანი, გიტარიანი და რევოლვერიანი კაცია, - სიცილით თქვა ექ...

ტფილისის ვიწრო ქუჩებს არაერთი მოგზაური უნახავს, მაგრამ შინ დაბრუნების დროს, თითქმის ყველას მეტი მოგონება და შთაბეჭდილება რჩება იმ ბნელ ქუჩებიდან, სადაც ქიმ-მომტვრეული სახლის იაქათაღი ირიბადაა გაწოლილი, იმ ფოლორციდან, სადაც „ყარაჩოღელი ბერანჟე“ მღეროდა: „ქალო ხაბარდიანო, გაქვს და გიხარიანო“ და იმ ნარიყალის ძველ ბურჯებიდან, რომელიც უამრავ ლეგენდას ინახავს თავის დახავსებულ ნანგრევებში; ერთი სიტყვით, ეს „Азиатская часть Тифлиса” უფრო მეტ მასალას აძლევს მათ მემუარებს, ვიდრე გაევროპიელებული ფართე ქუჩები და ქვის თეჯირები. ბერტელსის აზრით, შემაკავებელი ცენტრები, რომელნიც დასავლეთმა გამოიმუშავა, აღმოსავლეთში არ არსებობე. ამიტომ არის, რომ აღმოსავლელი ხალხი ინტენსიურად განიცდის სიხარულსაც და მწუხარებასაც. ძველი ტფილისი ამის ნათელი მაგალითია. ძველი ტფილისი! ბავშვობიდანვე მიყვარდა იგი. მზიური ნისლით დაბურული ნარიყალის ციხის ისტორიული ნაშთი ღრმა საიდუმლოებასავით იყო ჩემს წინაშე ამართული. ჩემი პოეტური ფანტაზია და ოცნების წმინდა სიხარული მხოლოდ ლექსის ლერწმებში დავაპატიმრე. დიდი ხანია მინდო...

სერ სალმან რუშდი, რომელიც ცნობილია წიგნებით „შუაღამის შვილები“ და „სატანური ლექსები“, პენ-პინტერის პრემიის ლაურეატი გახდა. სერ სალმანის განცხადებით, „მეტისმეტად ამაღელვებელია“ საკუთარი „მეგობრის“ სახელობის პრემიის მიღება. „პენ ცენტრის საქმიანობას, როგორც საუკეთესო მსოფლიო ლიტერატურის ცნობადობის გაზრდის ხელშეწყობის, ასევე თავისუფლების შეზღუდვის აღკვეთის კუთხით, დღემდე სასიცოცხლო მნიშვნელობა აქვს. მეამაყება, რომ ამ საქმეში ჩადებული ძალისხმევის მონაწილე ვარ, როგორც ინგლისში, ასევე შეერთებულ შტატებში“, - აღნიშნა მწერალმა. მაურინ ფრილიმ, ჟიურის თავმჯდომარემ, განაცხადა რომ პრემია მწერალს გადაეცა მადლობის ნიშნად „არა მხოლოდ თავისი წიგნებისა და მრავალი წლის მანძილზე თვითგამოხატვის თავისუფლების ქადაგების, არამედ ჩუმად ჩადენილი უამრავი სიკეთის გამო. ის სხვა მწერლების უსამართლოდ ლანძღვას, შევიწროებას და დევნას, პირად პრობლემად მიიჩნევს“, - განმარტა ფრილიმ. 67 წლის სერ სალმანის დაჯილდოვების ცერემონიალი 9 ოქტომბერს, ლონდონში, „ბრიტანულ ბიბლიოთეკაში“ გაიმართება. 1989 წელს „სატანური ლ...

თავისუფალ დღეებს ისე ვატარებდით, როგორც ყველა მეზღვაური ატარებს მიწაზე: გოგოებთან ერთად კინოში დავდიოდით, შემდეგ კი ნავსადგურის ტავერნა „ჟოე ალოოკაში“ ვიკრიბებოდით ვისკის დასალევად და ხანდახან აურზაურის ასატეხადაც. პატარაობისას, როცა ბოგოტაში ილუსტრირებულ წიგნებს ვათვალიერებდი, აზრადაც არ მომდიოდა, რომ ზღვაში დაღუპვა შესაძლებელი იყო. პირიქით, რაღაცნაირად ვენდობოდი კიდეც ზღვას. ასე მგონია, გამოცდილი მეზღვაური, რომელსაც მთელი მსოფლიო აქვს შემოვლილი, გემის რწევის მიხედვით უნდა მიხვდეს, რომელ ზღვაში იმყოფება. შეუძლებელია ზღვამ ნაპირზე გამორიყოს ნაპირიდან ორას მილზე მოტივტივე საგანი, მით უმეტეს, ისეთი მძიმე, როგორიც ტივი და კაცია. როცა ზღვაზე ქარი ღმუის, ან ტალღები კლდოვან ნაპირს ეხლება, ადამიანს ნაცნობი ხმები ჩაესმის. მარტოობის შესამსუბუქებლად საათს დავხედე. დარწმუნებული ვიყავი, კარტახენაში ვიღაც ჩემსავით უყურებდა პატარა დათვის თანავარსკვლავედს და ეს აზრი მარტოობას მიმსუბუქებდა. ჩემი პირველი ღამე ზღვაში ასე აუტანლად იმიტომ გაიჭიმა, რომ აბსოლუტურად არაფერი მომხდარა. შეუძლებ...

საზღვაო კატასტროფაში მოხვედრილი კაცის ნაამბობი, რომელმაც ზღვის ტალღებს მინდობილ ტივზე უჭმელ-უსმელმა ათ დღეს გაძლო, რომელიც ეროვნულ გმირად აღიარეს და რეკლამებით გამდიდრდა, სილამაზის დედოფლები რომ კოცნიდნენ, შემდეგ კი, მთავრობისგან მოძულებული, სამუდამოდ დავიწყებას მიეცა. ამ ამბის ისტორია 1955 წლის 28 თებერვალს ცნობილი გახდა, რომ კოლუმბიის სამხედრო ფლოტის საესკადრო ნაღმოსან „კალდასის“ რვა წევრი უგზოუკვლოდ დაიკარგა კარიბის ზღვაზე ამოვარდნილი შტორმის დროს. გემი რამდენიმე თვე შესაკეთებლად იდგა. შემდეგ კი ამერიკის შეერთებული შტატების ნავსადგურ მობილიდან კოლუმბიის ნავსადგურ კარტახენაში გაემართა, სადაც დაუგვიანებლად ჩავიდა ტრაგედიიდან ორი საათის შემდეგ. დაკარგულების ძებნა დაუყოვნებლივ დაიწყო პანამის არხის ამერიკული ძალების დახმარებით, რომლებიც კარიბის სამხრეთ ნაწილში სამხედრო კონტროლსა და სხვა საქველმოქმედო აქციებს ახორციელებდნენ. ოთხი დღის შემდეგ ძებნა შეწყდა და დაკარგული მეზღვაურები ოფიციალურად გამოაცხადეს დაღუპულებად. ერთი კვირის თავზე კი ერთი მათგანი კოლუმბიის ჩრდილოეთის უკაცრიელ ...

დღეს, 1937 წლის პირველ ღამეს, როცა ვაცილებთ გასულ წელს, ესპანეთისათვის „განკითხვის წლად“, ცეცხლის გეენად რომ იქცა, - „ლა ნასიონის“ პარიზის განყოფილებიდან დამირეკეს და მითხრეს, რომ გარდაიცვალა უნამუნო. არ ვიცი, რა წერია სამედიცინო დასკვნაში, რამ გამოიწვია მისი სიკვდილი, მაგრამ დარწმუნებული ვარ: უნამუნო მოკვდა იმიტომ, რომ მას „სტკიოდა ესპანეთი“. მკითხველს სრული უფლება აქვს, ჩემი მტკიცება მყვირალა ფრაზად ჩათვალოს. კამათს არავის დავუწყებ, სხვადასხვა მიზეზისა და, მათ შორის, იმის გამოც, რომ იძულებული ვიქნებოდი მელაპარაკა ზოგიერთ თემაზე, რომლებსაც, აგერ უკვე რამდენიმე წელია, დუმილით ვუვლი გვერდს. მაგრამ მკითხველის მოსაზრების საპირისპიროდ, ეს მყვირალა ფრაზა კი არაა, არამედ შემაძრწუნებლად კონკრეტულ გარემოებათა სხრატი ფორმულა. ამ ორი კვირის წინ ჩემი ჰოლანდიელი მთრაგმნელი, დოქტორი ბროუვერი მეწვია, რომელიც სექტემბერსა თუ ოქტომბერში სალამანკაში ყოფილიყო. მან მოკლედ მიამბო თავისი საუბარი უნამუნოსთან. მე ვუსმენდი და ვფიქრობდი: „ყოველივე ამან შეიძლება მოკლას უნამუნო“. თავისი კერძო, პიროვნული სი...

ბობ დილანის ხელნაწერი 2 მილიონ დოლარად გაიყიდა. საუბარია ცნობილი სიმღერის "Like a Rolling Stone"-ის ტექსტზე, რომელიც ცნობილმა მუსიკოსმა 1965 წელს, ვაშინგტონის სასტუმრო "The Roger Smith"-ის ბლოკნოტის ფურცელზე დაწერა. "სოთბის" აუქციონზე ასევე გაიყიდა დილანის კიდევ ერთი სიმღერის "A Hard Rain`s A-Gonna Fall"-ის ხელნაწერი. ბლოკნოტში გაკეთებულ შავ ჩანაწერებში, ორივე სიმღერის ტექტი რამდნჯერმე არის გადაწერილი. აქვე შეხდებით ციტატებს ბიბლიიდან და სხვადასხვა წინების დასახელებებს. აუქციონის ორგნიზატორების თქმით, ეს იმაზე მეტყველებს, რომ საჭირო სიტყვების პოვნამდე დილანმა ტექსტი რამდენჯერმე გადააკეთა. 2004 წელს ბობ დილანის სიმღერა "Like a Rolling Stone" ჟურნალ "Rolling Stone"-ის მიერ შედგენილი სიას - "ყველა დროის 500 საუკეთესო სიმღერა" ლიდერობდა. ნიუ-იორკში გამართულ აუქციონზე სხვა ლოტებთან ერთად ასევე გაიყიდა: ერიკ კლეპტონის გიტარა, ელვის პრესლის კონცერტის აფიშა და ჯიმი ჰენდრიქსის პირველი კონტრაქტი. აუციონის შედეგად...

ახლა ალბათ ძალზე გვიანია ნეოსენსუალისტთა მოღვაწეობის კრიტიკული ანალიზი, მაგრამ გავეცანი ამ ჯგუფის კრიტიკულ სტატიებს და ძლიერმა სურვილმა შემიპყრო, ნეოსენსუალისტთა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აღმენიშნა. პოეზიაზე თუ ვიმსჯელებთ, ის ყველა დროს ნეოსენსუალისტთა ჯგუფის ინტერესების სასარგებლოდ ვითარდება. ამ აზრით სრულიად მართალი საისეი მუროოს მტკიცება, რომ ბასიო იყო გერნოკუს ეპოქის ყველაზე დიდი პოეტი, რომლისთვისაც ზედგამოჭრილია განსაზღვრება „ნეო“. ბასიო ყოველთვის იმას ცდილობდა, ლიტერატურისათვის „ნეო“ გამხდარიყო. რამდენადაც პროზა და დრამაც პოეზიის ელემენტებს შეიცავს, ე.ი. ფართო გაგებით ორივე პოეზიას წარმოადგენს, ნეოსენსუალისთა ჯგუფის გამოჩენას ისინიც უნდა მიესალმონ. მახსოვს, ამ ჯგუფს, ასე თუ ისე, ჰაკუსიუ კიტაჰარაც ეკუთვნოდა (იმდროინდელ პოეტებს სიმბოლოდ ჰქონდა „გრძნობათა თავისუფლება“). ძიუნიტირო ტანიძაკიც ემხრობოდა ნეოსენსუალისტთა ჯგუფს. დღევანდელ ნეოსენსუალისტთა ჯგუფის მიმართ მეც, ბუნებრივია, გარკვეული ინტერესი აღმეძვრის. ამ მწერლებმა, ყოველ შემთხვევაში კამათის მონაწილეებმა, გამოაქვეყნ...

ჩვენი თხზულებანი გაზეთებსა და ყოველგვარ ჟურნალებში იბეჭდება. წინათაც ასე იყო, ახლაც არაფერი შეცვლილა. ევროპიდან ერთმა მეგობარმა ღია ბარათი გამომიგზავნა ნორტ-დამის გამოსახულებით. ვუყურებდი და კვლავ ფიქრი ამეკვიატა. საქმე ისაა, რომ არქიტექტურა რამდენადმე გაბატონდა ფერწერაზე. მიქელანჯელოს უზარმაზარი ფრესკები რომანული არქიტექტურის გავლენით გაჩნდა. ვან დეიკის მომცრო სურათებიც გოთურმა არქიტექტურამ განაპირობა. როგორც ჩანს, ლიტერატურულ ნაწარმოებსაც იმ ყოველთვიური ჟურნალ - გაზეთების დაღი აზის, სადაც ის იბეჭდება. ახლანდელი რომანები გაზეთის სულითაა გამსჭვალული. ახლანდელ მოთხრობებს მომავლის თვალით რომ გადავხედოთ, მაშინ ალბათ სტრიქონთა შორის მთელ ჟურნალს დავინახავდით. იქნებ ეს, უბრალოდ, ჩემი ფანტაზიაა, მაგრამ ის, რომ ჩვენს ნაწერებში გაზეთი, ან ჟურნალი ტივტივებს, რეალურზე სარწმუნო ფანტაზიაა და ექსპრესიონისტულ ფილმს მოგვაგონებს. ჩვენი ჟურნალ-გაზეთები წელიწადში ათასზე მეტ რომანსა და მოთხრობას აქვეყნებენ. მათი სიცოცხლის ხანგრძლივობა ძალზე მოკლეა. ლიტერატურის სახეობათაგან რომანი ყველაზე უკეთ ას...

ლიტერატურული, მხოლოდ და მხოლოდ ლიტერატურული ნაწარმოები; მოკლებული ყოველგვარ „თხრობას“. არა მგონია, რომ „თხრობას“ მოკლებული ნაწარმოები სხვებზე უმჯობესი იყოს. აი ამიტომაც არ ვქადაგებ, მხოლოდ „თხრობას“ მოკლებული ნაწარმოები წერეთ-მეთქი. უწინარეს ყოვლისა, ჩემი ნოველებიც მეტნაკლებად „თხრობითია“. სურათის შექმნა უესკიზოდ არავის ძალუძს. ასევე, პროზაული თხზულებაც „თხრობაზე“ ფუძნდება (სიტყვა „თხრობას“ მარტო „მოთხრობის“ მნიშვნელობით არა ვხმარობ). პირდაპირ უნდა ითქვას, ნაწარმოების შექმნა „თხრობის“ გარეშე ყოვლად წარმოუდგენელია და ბუნებრივია ჩემი მოწიწებაც თხრობაზე დაფუძნებული ნაწარმოებებისადმი. განა შეიძლება სხვანაირად მოვიქცეთ, როცა ჯერ კიდევ უხსოვარ დროს „თხრობაზე“ დააფუძნეს „დაფნისი და ქლოე“, ყველა სხვა პროზაული ნაწარმოები და ეპიკური პოემა. „ქალბატონი ბოვარის“, „ომი და მშვიდობის“, „წითელი და შავის“ ქვაკუთხედიც „თხრობაა“. მაგრამ ნაწარმოების შეფასებისას არ შეიძლება „თხრობის“ ღირსება-ნაკლოვანებებს დავემყაროთ, მით უმეტეს „თხრობის“ ორიგინალობა თუ არაორიგინალობა შეფასების გარეთ უნდა რჩებოდეს (...

1 შემოდგომის ღამე იყო ნანკინში, ძივან ძეს ქუჩაზე მდებარე სახლში, ძველ მაგიდაზე იდაყვდაყრდნობილი, მოწყენით იჯდა ფერმკრთალი ჩინელი გოგონა და გალაქულ ლანგარზე დაყრილ საზამთროს მარცვლებს აკნატუნებდა. ბჟუტავდა მაგიდაზე მდგარი ლამპა. მისი შუქი იმდენად სიბნელეს არ ფანტავდა, რამდენადაც უფრო ამძაფრებდა ოთახის მოწყენილობას. კუთხეში, შპალერჩამოხეულ კედელთან, ლერწმის საწოლს ზემოთ მტვრიანი მიჩიგდანი ეკიდა. საწოლზე დაუდევრად გადაეფარებინათ შალის საბანი. მაგიდის მეორე მხარეს იდგა თითქოსდა ყველასაგან მივიწყებული ძველი სკამი. ამ ნივთებს გარდა, დაკვირვებული თვალიც კი ვერ შეამჩნევდა სხვა რამეს, ოთახის მორთულობისათვის გამოსადეგს. დროდადრო გოგონა წყვეტდა მარცვლების კნატუნს და ნათელი თვალებით მიშტერებოდა მოპირდაპირე კედელს. იქ პირდაპირ მის წინ, კაუჭზე, მოკრძალებით ეკიდა ბრინჯაოს ჯვარცმა, რომელზეც ბუნდოვანი ჩრდილებით იხატებოდა ნახევრადწაშლილი სადა ბარელიეფი, ფართოდ ხელებგაშლილი ჯვარცმული ქრისტეს გამომსახველი. ყოველთვის, როცა კი გოგონა მას შეხედავდა, გრძელ წამწამებზე მყისვე უქრებოდა დარდის აჩრდილი და...

წარსული ხანის ყველა სახელგანთქმულ ადამიანთაგან მე მაინც უფრო სოკრატედ მინდოდა დავბადებულიყავი. მარტომ იმიტომ კი არა, დიდი მოაზროვნე რომ იყო - თავადაც გამაჩნია ერთი-ორი სავსებით ანგარიშგასაწევი მოსაზრება (თუმცა ისინი, ძირითადად, მაინც შვედ სტიუარდესებსა და მათთვის დასადებ პლასტიკის ხელბორკილებს ეხება). არა - აქ ჭკუაში არაა საქმე. რაც მე ამ ბერძენთაგან უბრძენესში მაოცებს - ეს მისი უდრეკობაა სიკვდილის წინაშე, უნარი - იოტისოდენადაც არ შეიცვალოს მრწამსი და თუნდაც რომ საკუთარი სიცოცხლის ფასად, აქეთ ამტკიცოს საკუთარი სიმართლე. სამწუხაროდ, იმას ვერ ვიტყვი, მეც ეგეთივე ძალგულოვანი ვარ-მეთქი: მოულოდნელად დაქოქილი ძრავის ხმაზე, შეიძლება ადგილზეც კი შევხტე. არადა, სოკრატეს გმირულმა სიკვდილმა მისსავე სიცოცხლეს შემატა საზრისი - ანუ ის, რაც ჩემსას (სიცოცხლეს ვგულისხმობ, რაღა თქმა უნდა), თუკი გადასახადების ინსპექციის თვალსაზრისს არ ჩავაგდებ სათვალავში, ნამდვილად აკლია. ბევრჯერ მომიზომია ამ დიადი ფილოსოფოსის სანდლები, მაგრამ როგორც კი თასმების შეკვრას ვიწყებდი, წამსვე ძილს ვეძლეოდი ხოლმე და მუ...